پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از محوري¬ترين مباحث قرآني، بحث ابتلاء و امتحان است كه اطلاع و آگاهي از ابعاد مختلف آن تاثير غيرقابل انكاري در سلوك اخلاقي و سعادت بشر دارد. اين نوشتار پس از مفهوم¬شناسي واژه¬هاي، ابتلاء، فتنه، امتحان و تمحيص، به اين نكته مي¬پردازد كه ابتلاء گاه در قالب نعمت هايي چون: فرزند، مال و ثروت، قدرت، علم، عقل و سلامت، و گاه در قالب نقمت¬هايي چون: ترس، گرسنگي، كاهش در اموال و جان، جنگ و جهاد و مريضي بروز مي-يابد. و تاكيد مي¬كند كه در آزمايش و ابتلاء پيامد ها و آثار تربيتي بسياري از قبيل: تطهير از گناه، بيدارگري، هدايتگري كاستن از غرور و غفلت، تنبيه و تقويت اراده و انگيزه، افزايش صبر و تحمل، استحقاق پاداش و كيفر، ترفيع درجه، تاديب و تربيت و بازگشت به خدا و فطرت وجود دارد.در نهايت اين نكته را ياد آور مي شود كه ابتلاء براي كساني كه دچار ضعف، در ايمان و اعتقاد شده و اعتماد به حكمت¬ها و خواست خداوند ندارند، آسيب¬هايي هم¬چون: غفلت و غرق شدن در شهوات، احساس بي نيازي، سستي و تنبلي، دشواري حفظ ايمان، غرور و سرمستي، طغيان¬گري، عجب و دل بستن به نعمت در هنگام ابتلاء به نعمت¬ها. و هم¬چنين آسيب¬هايي مانند: عدم صبر و بردباري، خودباختگي و نا اميدي، كفران نسبت به خدا و پيامبران، شك و ترديد، عذر تراشي، رويگرداني و ناسپاسي از خداوند، حسد و بي¬تابي و بي قراري را نيز در هنگام ابتلاء به نقمت و سختي، به وجود خواهد آورد. و سپس با روش كتابخانه¬اي و در پرتو آيات و روايات و ديدگاه مفسران، نقش ابتلاء در سير و سلوك انسان به سوي خدا مورد پژوهش قرار گرفته است.