پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

شيوه¬ي جديد براي تبيين واژگان و كشف معاني قرآن معناشناسي نام دارد كه اين روش در عرصه¬ي تفسير و علوم قرآني ايجاد شد. معناشناسي به بررسي جهان¬بيني حاكم بر زبان مي-پردازد و رابطه¬ي يك واژه با واژگان ديگر در يك متن را بررسي مي¬نمايد. در اين پژوهش به «معناشناسي شكر در قرآن» پرداخته ‌شده است. ابتدا اين واژه ازلحاظ واژگان جهان¬بيني و فرهنگ قومي عرب جاهلي پيش از اسلام، واكاوي شد. از اين رهگذر، معلوم شد كه اين واژه در دوره¬ي قبل از اسلام و زمان جاهليت بين اعراب كاربرد داشته است. پس از اسلام آن معناي اساسي «تصور نعمت و اظهار آن» صورت كامل¬تري پيداكرده و با جهان¬بيني قرآن معناي نسبي پيداكرده است. پس‌ازآن به مترادف¬ها، متقابل¬هاي نسبي واژه شكر، عبارت¬هاي فعّال و منفعل و ملازم پرداخته شد. بررسي اين ميدان¬ها و ميدان¬ واژه¬هاي ملازم زمينه را براي رسيدن به جهان¬بيني قرآن در مورد شكر فراهم كرد. ازجمله واژه¬هاي ملازم، «الله»، «توحيد» و «اخلاص» نقش مهم¬تري در شكل¬گيري معناي نسبي واژه¬ي شكر داشتند. با توجّه به سفارش‌هاي قرآن، پيرامون توجّه انسان به نشانه¬ها و آيات اطراف خود، انسان به‌نوعي اعتقاد نسبت به خداوند و ايمان به او دعوت مي-شود. واژه¬ي شكر تحت تأثير كلمات مجاور خود و درنتيجه‌ي همين مجاورت با مجموعه دستگاهي كه به آن تعلّق دارد، تغيير يافت. كلمه¬اي كه به معناي سپاس¬گزاري و تصوّر نعمت و اظهار آن بود با قرار گرفتن در اين زمينه معني شناختي خاص معناي نسبي «ايمان» گرفت.