پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قلب در آيات قرآن كريم موضوعي قابل تدبر و تامل است و تنوع نظرات مفسران و علما و عرفا، انگيزه اي شد كه از روزنه ي ديدگاههاي مفسرو فيلسوف بزرگ معاصر خويش ، حضرت استاد علامه جوادي آملي دامت بركاته به اين مساله بپردازم ،زيرا ايشان قلب را در تاليفات خويش باعناوين متعددي مانند روح و نفس، جايگاه محبت ،ظرف علم ،دگرگوني ،قوه ادراك،جايگاه نزول وحي جايگاه هدايت ،ابزار شناخت، عقل و فطرت به كار برده است.علاوه بر اين معتقد به كاربرد قلب روحاني در قران هستند اما شواهد و دلايلي دال بر عدم وجود قلب جسماني در آثارشان يافت نشده است. اين نشان از مجازي بودن مفهوم قلب در قرآن دارد. از اينكه در قرآن كريم بارها به قلوب متعدد و متنوعي، هم از نظر جلب صفات رذيله و هم از جهت جلب صفات نيكو، اشاره شده مي توان بدست آورد كه اهميت و ضرورت بررسي قلب، تا چه حد مي تواند ما را در شناخت نكته ها و نهفته هاي درون انسان كمك كند. بررسي رابطه ي ابعاد وجودي ديگر انسان مانند عقل و نفس، به ما كمك مي كند كه بازتابي از قلب در آيات قران كريم، بدست آوريم. زيرا از منظر آيات قران كريم، قلب تنها كانون توجه ذات اقدس الهي و محل نزول وحي و الهامات ، براي هدايت و راهنمايي انسان است. با بررسي صفات و ويژگي هاي آن چون قلب مطمئن و مطبوع ، مختوم ، مكنون ، زيغ و مريض توانسته ايم به اين نكته دست پيدا كنيم كه قلب از جهت تاثير پذيري از ناحيه ي وروديهاي گوش و چشم، تا چه اندازه ظريف و حساس است. هرچه اين ظرافت بالاتر باشد قدرت دگرگوني خود و نظام آفرينش را بيشتر خواهد داشت. امتيازات قلب بر عقل، اين است كه عقل در مقام ايجاد انگيزه و رغبت و ايمان و يا تبديل نيت به عمل صالح از قلب يك منزل عقبتر است.و تنها نقطه اي است كه جايگاه ايمان است.