پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

وضو از عبادت‌هاي شرعي است كه في نفسه مستحب و ممدوح و گاهي به دليل مقدمه قرار گرفتن براي امري واجب، واجب مي‌گردد. لذا در قرآن هم به اصل وجوب وضو و هم به شيوه آن اشاره شده است. علماي شيعه و اهل سنت پيرامون تفسير و مباحث ادبي آيه وضو، نظرات مختلفي دارند كه در برخي از موارد، اتفاق نظر و در برخي ديگر اختلاف نظر دارند، بنابراين در اين پايان نامه بيان شد كه تفسير آيه وضو از ديدگاه فريقين به همراه مباحث ادبي آن چگونه مي‌باشد. پايان نامه فرارو به روش توصيفي- تحليلي انجام شده و در اين مسير با مطالعه و بررسي كتب و پژوهش‌هاي مختلف تفسيري و ادبي بيان شد كه علماي شيعه و اهل سنت پيرامون معاني قيام، غُسل، ايدي، مرافق، رؤوس و ارجل و پيرامون مباحث صرفي تمام كلمات اين آيه و همچنين پيرامون مباحث نحوي برخي از كلمات همانند يا، ايها، الذين، آمَنوا، اِذا، قُمتُم، الي الصلوه، اغسلوا، وجوهكم، ايديكم، امسحوا و برؤوسكم متفق هستند. فريقين متفق هستند كه بلاغت به كار رفته در (إِذا قمتم الي الصلوه)، مجاز مرسل مي‌باشد. اما اختلاف آنها پيرامون مباحث لغوي در مورد معناي وجوه و كعب است. درباره معناي باء در برؤوسكم علماي شيعه، شافعي و حنفي معتقدند باء به معناي تبعيض است اما مالكي و حنبلي معتقدند، باء زائده مي باشد و طبق معنايي كه براي باء در نظر گرفته اند، اماميه تحقق مسماي مسح را در جلوي سر و حنفي ها، مسح ربع سر و حنبلي ها و مالكي ها مسح تمام سر را شرط مي دانند و شافعي مسح هر مقدار از سر را كافي مي داند. برخي از علماي شيعه و اهل سنت معتقد هستند الي در الي المرافق به معناي مصاحبت و همراهي است، و برخي ديگر از علماي شيعه و اهل سنت قائل هستند الي به معناي انتهاي غايت است. در مورد اعراب ارجل، علماي شيعه معتقدند ارجل چه مجرور و چه منصوب باشد عطف به رؤوس شده است لذا بايد پا مسح شود، اما علماي اهل سنت معتقدند فرقي ندارد كه ارجل مجرور يا منصوب باشد در هر دو صورت عطف به وجوه و ايدي شده، لذا شستن پا واجب است.