پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

رابطه هستي بخش با جهان و رابطه مخلوقات با يكديگر از مسائل مشكل در ذهن بشر بوده و انديشمندان پاسخ¬هاي گوناگوني به آن داده¬اند. قرآن كريم ضمن آن¬كه همه افعال را به خداوند نسبت داده و او را مؤثر مطلق معرفي مي¬نمايد در پاسخ به سؤال اسطيلاي جبر بر جهان رابطه تسخيري را مطرح مي¬نمايد كه خداوند جهان را به گونه¬اي آفريده و اداره مي¬نمايد كه موجودات نه به جبر بلكه با طوع و رغبت مطيع فرمان الهي هستند و آنچه را خالقشان از آن¬ها خواسته و به آن هدايت و وسايل لازم را به برايشان فراهم نموده، عمل مي¬كنند، رفتاري به مقتضاي طبع و اراده صاحب اختيار. ربوبيت و تدبير الهي اين رابطه تسخيري را بين موجودات نيز برقرار داشته كه بر اساس نظريه تشكيك وجود، فيض الهي از مخلوق اول به ساير طبقات وجودي كه هر مرتبه¬اي از وجود را به مقتضاي ظرفيت آن سرشار مي¬نمايد بو، از عالم عقل و مثال تا به جهان ماده كه پروردگار نظامي را بر آن مستقر فرموده كه تحت تدبير الهي همه مسخر اوامر او هر يك در جايگاه خود منظم گشته-اند در اين ميان انسان جانشين پروردگار ست . خورشيد، ماه، زمين و آنچه در آن است در تسخير او و براي منافع و او رام گشته¬اند كه همه اين¬ها مديون تسخير الهي و به اذن و اراده تكويني او است تا او با اختيار خود به كمال برسد . از موارد ديگر تسخير جهان براي انسان، قابل شناخت بودن براي اوست به گونه¬اي كه با عقل و حواس ظاهر و باطن خود مي¬تواند خواص و آثار موجودات را شناسايي كرده از هر يك بهره لازم را ببرد و نيز با كشف قوانين حاكم بر آن¬ها و الگوگيري از آن، وسايل مورد نياز خود را بسازد كه صنعت و فناوري مرهون اين تسخير علمي و عملي موجودات جهان براي انسان است. اما بشر امروز با تسلط بر بسياري از موجودات به تغيير طبيعت به ضرر بشريت پرداخته و مسخِر حقيقي را فراموش كرده است.