پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحثي كه در علوم قرآني مطرح مي شود، نسخ در قرآن كريم است. نسخ از جمله مسائل با ارزشي است كه جايگاه ويژه اي را در مباحث علوم قرآني به خود اختصاص داده است. در مورد اين مسأله مهم تا كنون نظرات و ديدگاه هاي متفاوتي از سوي دانشمندان علوم قرآني مطرح گرديده است. آيت الله خويي و آيت الله معرفت از جمله علماي معاصري هستند كه به مسأله نسخ پرداخته اند. اين دو بزرگوار، نسخ در آيات و احكام الهي را به سه مورد تقسيم كرده اند. اقسامي مانند: نسخ تلاوت بدون حكم و نسخ تلاوت و حكم را مصداق تحريف قرآن دانسته اند ولي قسم سوم يعني نسخ حكم بدون تلاوت كه مهمترين نوع نسخ در قرآن است را پذيرفته اند. هر يك از اين بزرگواران براي نسخ، شروط خاصي را در نظر گرفته اند. از جمله شروطي كه آيت الله خويي براي نسخ در نظر گرفته اند مي توان به وجود تعارض واقعي ميان ناسخ و منسوخ، امتحاني نبودن حكم، انشايي بودن آيه منسوخ، عدم اثبات نسخ با خبر واحد و ... اشاره كرد. همچنين آيت الله معرفت نيز شروط نسخ را، وجود تنافي كلي بين دو تشريع، وحدت موضوع و ... معرفي كرده اند. متفاوت بودن شروط و مباني نسخ از منظر اين علماي گرانقدر، در تعداد آيات منسوخه مؤثر است؛ به طوري كه آيت الله معرفت قائل به نسخ 8 آيه از قرآن مي باشند و آيت الله خويي معتقدند كه هيچ نسخي در قرآن وجود ندارد و با دلايل محكم، ادعاي نسخ در آيات را رد كرده اند.بدين ترتيب قسمت عظيم و مهمي از آيات قرآن كه به ادعاي طرفداران نسخ، منسوخ و تعطيل شده و از دايره احكام و قانون گذاري خارج شده، مجدداً احيا شده و از حالت ركود و تعطيلي خارج شده و در سيستم بهره برداري قرار گرفته و اين ثروت عظيم علمي و معنوي در مسير هدايت و قانون گذاري به جريان افتاده است.