پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پژوهش حاضر با عنوان “منشأ قرآني روايات اهل بيت (عَلَيهم السَّلام)در تفسير الميزان “ با كاربست روش توصيف و تحليل،اثبات مي نمايد كه هرچند علامه طباطبايي(رحمه الله عليه) نظريه استقلال بياني قرآن كريم را پذيرفته و بحث هاي روايي را به صورت بحث مستقل مطرح نموده است ولي با دقت در سراسر اين تفسير گرانسنگ ، روشن مي شود كه ايشان در پي آن است كه در حقيقت نشان دهد مفاد روايات تفسيري ،منشأ قرآني دارد و بيانات اهل بيت (عَلَيهم السَّلام) برگرفته از آيات قرآن كريم است؛به طوري كه معناي آيات در قسمت”بيانٌ”الميزان ،مؤيّد آن چيزي است كه در روايات ، موجود است ؛ ايشان در نقد و ارزيابي روايات ،برخي را در مقام توضيح آيات و برخي ديگر را از باب جري و تطبيق مي داند كه در صدد بيان مصداق آيه و نه حصر آيه به اين معنا مي داند؛ در بعضي موارد هم نقد و ارزيابي را مسكوت گذاشته است ،گرچه معمولا دسته اخير در قسم اول قرار مي گيرد. در نگرش علامه،روايات تفسير مفهومي از نظر دلالت روايت بر آيه ، به سه قسم دلالت مطابقي آيه ،دلالت تضمني آيه و دلالت التزامي آيه ، قابل تقسيم است كه البته اين تقسيم،حصر استقرايي است و چه بسا دلالت هاي ديگري را نيز بتوان در كنار آن در نظر گرفت. علّامه در الميزان ،به صورت تلويحي به تقسيم بندي چهارگانه اي براي روايات جري وتطبيق ،اشاره دارد كه عبارتند از مصداق اتم،مصداق متعارف،مصداق خفي و مصداق تنزيلي آيه؛ به نظر مي رسد علّامه، مصداق تنزيلي را تحت عنوان “بطن”آورده است؛ ايشان “ظهر” و “بطن” را دو امر نسبي مي داند ،به اعتقاد وي ،ظهر و بطن بودن بعضي از روايات تفسيري بستگي به مراد گوينده دارد كه اگر “اعم”باشد،ظهر است و اگر اخص مد نظرش باشد ، بطن خواهد بود.