پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ديوني كه برذمه‌ي انسان مترتب مي شوند، اسباب خاصي دارند كه قاعدتاً اثراتي را نيز به دنبال دارند. دين از ابواب فقهيي است كه اجرا كردن آن در زندگي فردي هر انساني بسيار ضروري بلكه واجب است . در بسياري از كتب فقهي باب دين را مختص به قرض دانسته اند اما با بزرگ كردن دامنة اين واژه به عنوان هر سببي كه باعث شود ذمة انسان را مشغول كند؛ بابهاي زيادي پيش روي ما باز مي شود از جمله: اتلاف، غصب، غرور و عقود و ... كه تمامي اين بابها از موجبات دين در فقه اماميه هستند پس موجبات دين گاهي اختياري هستند؛مانند معاملات [كه شخص با عقد بيع كه عقد لازمي است سبب به عهده گرفتن برخي ديون مي شود]وگاهي غير اختياري است ؛مانند بعضي از موارد اتلاف [كه شخص خواب بوده وكالاي ديگري را تلف كرده است ] وآثار دين كه به دوقسمت تقسيم مي شود: 1-آثاري كه در زمان حيات مديون است:الف)از جهت تكليفي وجوب ادءِ دين بر ذمه مديون است. ب)واز جهت وضعي ثبوت ضمان بر عهده مديون است.حال در مقام اداء دين اگر عين موجود باشد واجب است عين را به مالك بازگرداندواگر عين موجود نباشد معادل آن را بايد بپردازد كه در مثليات ،مثل آن ودر قيميات ،قيمت آن را بايد بپردازد وبايد مديون ترتيب آنها را رعايت كند تاباعث بري الذمه بودن مديون گردد. 2-اثاري كه بعد از حيات مديون است:وجوب پرداخت دين بر ورثه است يعني در صورت عدم پرداخت ديون ميت ورثه ،مالك ماترك ميت نمي شود.پس اگر دين :الف)دين مستوعب باشد،به هيچ وجه ورثه سهمي در ماترك ندارد. ب)دين غيرمستوعب باشد؛اول ديون ميت پرداخته مي شود بعد به سراغ وصيت مي روند.