پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بر اساس اصول و مباني فلسفي،‌ وجود عالم رابط و واسطه ميان دو عالم عقل و طبيعت، لازم و ضروري است؛ اين عالم واسط در تفكر غالب فيلسوفان مسلمان، همان عالم خيال (مثال) ‌است كه مكاشفه ها و شهودهاي عارفان و نيز تجربه هاي زيباشناختي هنرمندان، در آن معنا مي يابد. در اين تحقيق، ضمن تبيين ديدگاه هاي فيلسوفان مسلمان در باب عالم خيال،‌ به بررسي نسبتي كه اين عالم با هنر و زيبايي شناسي دارد پرداخته شده است و به دليل تعدد فيلسوفان مسلمان، به بيان ديدگاه هاي برجسته ترين فيلسوف هر مكتب (مشاء، اشراق، عرفان نظري و حكمت متعاليه) اكتفا گرديده است. هنرمند با استفاده از «قوه خيال» به خلق و توليد اثر هنري مي پردازد. او به مدد اين قوه به عالم خيال سفر مي كند و حقايق مثالي آن عالم را شهود مي كند و باز به مدد همين قوه واسط، آن حقايق معقول را در قالب هنري محسوس، بازنمايي مي كند. اين بازنمايي، نوعي محاكات يا «بازنمايي متعالي» است چرا كه در آن فرم و صورت اثر هنري نيز به دليل اتحاد وجودي هنرمند با حقايق برتر، متعالي مي شود؛ بنابراين قوه خيال هنرمند، نقش اصلي را در تعالي يا ابتذال اثر هنري برعهده دارد. رهيافت اين پژوهش آن است كه به منظور خلق اثر هنري اي متعالي، هنرمند بايد بكوشد كه ابتدا خود را متعالي كند و براي رسيدن به اين هدف لازم است كه همه قواي خويش را و به ويژه قوه خيالش را متعالي كند. از اينرو ضمن اشاره به ويژگي هاي بارز اثر هنري و هنرمند متعالي، راهكارهايي جهت تعالي قوه خيال ارائه مي گردد. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي- تحليلي است و مبناي نويسنده براي اثبات فرضيات، عمدتاً ديدگاه هاي ملاصدرا است.