پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده از آنجا كه قرآن كريم به عنوان آخرين كتاب آسماني براي هدايت جهانيان فرستاده شده و متضمن مسائل اعتقادي، اخلاقي، اجتماعي است، به دوره اي خاص از زندگي بشر اختصاص ندارد، بلكه بر مصاديق، افراد و حوادث هر زمان قابل تطبيق است. از اين رو ائمه ي اطهار (عليهم السلام) به منظور محسوس كردن آيات و مفاهيم قرآن، مصاديق برخي از آيات را بيان فرموده اند. هدف اين پژوهش جمع آوري، تحليل و بررسي اين روايات در تفسير صادقين عليهم السلام است. در بخش اول علاوه بر كليات به مفهوم شناسي روايت تفسيري و جايگاه اهل بيت (عليهم السلام) در تفسير و نيز روش هاي تفسيري پرداخته شده و در بخش دوم مفهوم شناسي و پيشينه جري و تطبيق و بررسي رابطه ي آْن با تفسير و تأويل و بطن دايره ي كاربرد آن و دلايل جواز اجراي جري و سپس شيوه ي رفع ابهام جري و تطبيق و پس از آن انواع جري در ذيل آيات به ترتيب سور بررسي شده است . در تعريف روايت تفسيري به اين نتيجه رسيديم ، هر روايتي كه بخشي از آيه يا سوره در آن ذكر شود يا حتي فقط ناظر به آيه باشد ولي در فهم مراد خداوند به ما كمك كند، روايت تفسيري است و لذا روايات جري و تطبيق نيز در اين تعريف جاي گرفته و با اينكه مراد انحصاري آيه را نمي رساند، ولي روايت تفسيري است. اهل بيت (عليهم السلام) روش هايي در تفسير آيات قرآن داشتند از جمله تفسير لغوي، روايي، قرآن به قرآن و گاه نيز از راه بيان مصداق به تبيين مراد خداوند از آيات مي پردازند. در بخش اصطلاح شناسي جري و تطبيق معلوم شد كه، جري وصف آيه و تطبيق وصف گفتار معصوم (عليه السلام) است كه مفاد آيه را بر مصاديقي خارج از مورد نزول جاري مي كنند و در رابطه ميان اصطلاحات بيان شد كه بين تأويل و جري تباين و بين بطن و جري، رابطه ي عموم و خصوص من وجه برقرار است و البته جري نوعي تفسير است. شيوه هاي مختلفي در رفع ابهام جري از آيه بيان شده از جمله بيان مصداق يك لفظ عام يا مطلق و يا تجريد معنا و الغاء خصوصيت در پايان پس از گونه شناسي جري و تطبيق بسته به مراتب مصاديق يا موضوع آيات و يا براساس نوع قرائن وارد نصوص روايات شده و تحليل و بررسي شده است.