پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده بهترين راه شناسايي يك پديده، مطالعه ي فراگير و بررسي در محمل هاي گوناگون است كه اين امر در پرتو تطبيق و مقايسه، ميسر ميگردد. از اين رو در نوشتار حاضر به بررسي تطبيقي ابعادي چند از مهريه در اديان ابراهيمي يهوديت، مسيحيت و اسلام، پرداخته شده است. در فصل نخست، مفهوم مهريه بيان شد كه هديه ي داماد هنگام عقد به عروس است؛ سنت پرداخت مهريه يك سنت دير پا و كهن از نظام هاي مختلف حقوقي خانواده در بين تمدن هاي پيشين بوده است. در فصل دوم، به مباني نظري مهريه پرداخته شده است. براي كسب اطلاعات دقيق تر از جايگاه آن در اديان، بازشناسي اساسي و زيربنايي اين حق لازم آمد؛ به اين شكل كه چون «مهريه» حق مالي «زن» در عقد «ازدواج» است، ابتدا محورهاي جايگاه زن و جايگاه ازدواج مورد بررسي تطبيقي قرار گرفتند و در سايه ي آن، جايگاه مهريه شناخته شده و نقاط تاريك اين پديده ي امضا و تأييد شده ي اديان، ابهام زدايي گرديدند. پس از مشخص شدن جايگاه مهريه در اديان ابراهيمي، كميت مهريه تحت دو قسم نظرات موافق و مخالف تعيين مهريه از جانب شارع مقدس، توسط صاحبنظران و انديشمندان اسلامي، طرح گرديد و برايند اين تحليل، به عدم تحديد و تعيين مهريه در شرع ختم شده است. بعد از شرع مقدس، نوبت به بررسي تعيين آن، توسط حكومت و قانون رسيد و نتيجه ي حاصل از آن، اينكه حكومت نيز تنها در بخشي از قوانين شرع، حق تصرف دارد كه حفظ منافع و مصالح مسلمين و يا تغيير موضوع حكم، مطرح باشد. در حاليكه هيچ يك از اين دو مورد، در شرايط كنوني ايجاد نشده است. ريشه يابي هايي جهت آسيب شناسي مهريه صورت گرفتند و علل ازدياد آن و بعد، كاركردهاي منفي اين افزايش، رهيابي شدند و معلوم گرديد عواملي چون نسيه بودن مهريه، چشم و هم چشمي، عدم توجه به فلسفه ي مهريه و ...، موجب ازدياد روز افزون مهريه اند. در فصل سوم، شبهه هايي كه در جوامع ايراني شايع هستند، پاسخگويي شده و مشخص گرديد شبهات، برخواسته از كج فهمي فلسفه ي مهريه اند. در فصل آخر نيز نتايج حاصل آمده از پژوهش حاضر و پيشنهادهايي به رشته ي تحرير در آمده اند. كليد واژه: مهريه، صداق، نحلة، مسيحيت، يهوديت، اسلام، شبهه، جايگاه زن، جايگاه ازدواج، اديان ابراهيمي، شبهات مهريه