پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

واژه ربا در لغت به معناي زياده،سودو نماء آمده است كه به دو قسم معاملي و قرضي تقسيم شده است. در اصطلاح، رباي معاملي: گرفتن زياده بر اصل مال در مبادلات كالاي هم جنس، ورباي قرضي: اضافهاي كه در قرارداد قرض با پيش شرط قبلي دريافت مي شود است . ربا در قرآن و روايات به صراحت تحريم شده و از آن به قبيح ترين معصيت ياد شده است . ولكن از آن جهت كه معاملات ربوي تا حد زيادي مورد ابتلاء مردم مي باشد فقيهاني كه حيله هاي شرعي فرار از احكام الزامي را جايز شمردهاند در باب ربا هم برخي حيله ها را جايز دانسته اند. در مقابل،دستهاي از فقيهان در ضمن ادلهاي كه بر حرمت حيله اقامه كردهاند، آن را مناقض با فلسفه تحريم ربا دانستهاند و حكم حليت حيله را به چالش كشانيده اند . حكم به حرمت حيله متوقف برسعه و ضيق دوران حرمت مدار حكمت و فلسفه حرمت است، از اينرو در ابتدا علل و فلسفه تحريم ربا مورد بررسي قرار گرفته است و در ادامه انواع حيله ها و اقوال موافقين و مخالفين، تادانسته شود آيا حيله هاي فرار از ربا مطلقا با علل تحريم ربا در تناقض هستند يا مي توان دربرخي موارد آن حكم به حليت آن داد، البته پيشتر شايسته بود بطور كلي به تناقض و عدم تناقض حيله با روح احكام پرداخته شود، چه اينكه بعد از عبور از اين مرحله و سازگاري روح احكام با حيلههاي شرعي، بحث از سازگاري و تنافي بررسي فقهي حيلههاي فرار از ربا درارتباط با فلسفه تحريم ربا ضرورت پيدا ميكند.