پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده از ديدگاه شرع و به درك عقل، در تزاحم مصالح لازم است جهات اهميت مصالح لحاظ شود؛ به نحوي كه تحصيل يك مصلحت، موجب تفويت مصلحت مهم تري نشود. بدين ترتيب مصلحت اهم بر مهم مقدم مي شود؛ در نتيجه به طور حتم حكم مهم بايد از فعليت افتد و اهم بر فعليتش باقي بماند. قسمت اعظم مصالح اهم از طريق قرآن و سنت كشف گرديده و سهم عقل از كشف مصالح در مقام مقايسه اندك است. از جمله دستاوردهاي مهم، احصاء ضوابط فردي و اجتماعي تقديم مصلحت اهم بر مهم بوده، در ضوابط اجتماعي به معيارهاي تقديم اهم در احكام حكومتي و غير حكومتي اشاره شده است. از منظر شارع مقدس سنجه هاي مصلحت اهم، مصلحت ملزمه ي غير قابل اجتنابي بوده كه شاخصه هاي لزوم آن، از منابع عقل و نقل به تناسب موضوع به دست آمده است.يكي از مهم ترين دستاوردهاي رساله حاضر كه با رويكردي توصيفي- تحليلي به نگارش درآمده، نتيجه حاصله حاكي از آن است؛ برپايي و حفظ اساس نظام اسلامي در فقه اماميه در رأس همۀ مصالح قرار گرفته و تنها با ولايت مطلقه فقيه عادل، صدور احكام حكومتي مادام المصلحت او محقق گشته؛ به گونه‌اى كه بى‌توجهى به آن، مصالح ديگر را متزلزل گردانده است. درآخر به همسان سازي سنجه هاي عقل ونقل پرداخته و با وجود قدر مشترك گرفتن و مقايسه بين عقل ونقل و همسان يافتن بين آن ها؛ ثابت گريد كه: هيچ گونه تفاوت و تناقضي ميان سنجه هاي عقل ونقل نمي توان يافت و براين اساس « ماحكم به الشرع حكم به العقل». واژگان كليدي: قواعد فقهي، قاعده«اهمّ و مهمّ»، تزاحم، مصالح، فقه اماميه