پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

حريم خصوصي يكي از ارزشمندترين مفاهيم نظام هاي حقوقي توسعه يافته است و در زمره ي مهم ترين حقوقي است كه ارتباط تنگاتنگي با كرامت انساني دارد. هدف آن تعالي شخصيت انسان و به ديگر سخن تكريم تماميت مادي و معنوي انسان است. حريم خصوصي با استقلال و آزادي انسان ها و حق تعيين سرنوشت براي خود ارتباط دارد. لزوم حمايت از حريم خصوصي و عدم مداخله در امور خصوصي ديگران يكي از آموزه‌هاي مهم اسلام نيز مي باشد. در آيات متعددي از قرآن بر لزوم رعايت حريم خصوصي اشخاص تاكيد شده است. سنت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و ائمه اطهار (عليه اسلام) و سيره مسلمانان نيز سرشار از توصيه هايي در پرهيز از نقض مصاديق مختلف حريم خصوصي است. مصاديق حريم خصوصي در آيات قرآن و روايات معصومين (عليه السلام) عبارتند از: 1- ممنوعيت تجسس، 2- ممنوعيت سوءظن، 3- ممنوعيت سب و هجو و قذف، 4- ممنوعيت غيبت، 5- ممنوعيت خيانت در امانت، 6- مالكيت انسان، 7- ممنوعيت استراق سمع و بصر،‌9- ممنوعيت ورود به منازل بدون استيذان، 10- ممنوعيت اشاعه ي فحشا. فرض حريم خصوصي به معني عدم جواز دخالت دولت و افراد جامعه در حريم خلوت و تنهايي ديگران است. البته حريم خصوصي به اين معنا نيست كه هيچ گونه قانون گذاري در آن صورت نگرفته باشد، بلكه به معناي عدم تجسس و مداخله در حريم خصوصي ديگران است. نكته اي كه ذكر آن ضروري به نظر مي رسد اين است كه: در نگاه اول بعضي از اصول و واجبات مسلم فقهي با حريم خصوصي در تعارض مي باشد. از جمله اين واجبات، امر به معروف و نهي از منكر، قاعده ي تعزير و اجراي مجازات مستوجب حد است. زيرا اين واجبات به ظاهر دخالت در حريم خصوصي ديگران را جايز مي دانند. در اين باره بايد گفت: در كنار چنين واجباتي، واجبات ديگري نيز وجود دارد كه با ملاحظه مجموع آنها بايد به امر به معروف و نهي از منكر، قاعده تعزير و اجراي مجازات مستوجب حد پرداخت. امر به معروف و نهي از منكر و اجراي حد از مصاديق دخالت در حريم خصوصي نيست امر به معروف و نهي از منكر در مواردي است كه شخصي تظاهر به فسق مي كند و اجراي حد هم مجازاتي است نسبت به شخصي كه برخلاف آن قانون عمل كرده است.