پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده كوچكترين زندگي جمعي از خانواده آغاز مي‌گردد و از ديدگاه اسلام، خانواده محبوب‌ترين بنيان اجتماعي است. پدر و مادر كانون خانواده را تشكيل داده و كودكان محصول اين پيوندند. اين زندگي كوچك جمعي، آداب و شرايطي دارد، تا بتواند محيط را براي زندگي سالم، توأم با آرامش در جامعه بزرگتر آماده كند. به ويژه در نظام و ديدگاه اسلام كه خانواده و روابط و حقوق در آن بسيار ارزنده است. پدر و مادر و فرزندان ارتباطي تنگاتنگ با هم دارند و هر دو گروه بخشي از اجتماع هستند كه در جايگاه خود وظايف و حقوقي دارند. جامعه پيشرفته، بر پايه‌ي شناخت واقعي و آگاهي از همين حقوق ميان انسان‌ها، در جوامع كوچك (خانواده) پايه‌گذاري شده است و عدم آگاهي و شناخت صحيح از وظايف و حقوق انسان‌ها نسبت به يكديگر در مراحل مختلف زندگي و يا نداشتن شيوه درست براي انجام وظايف به ويژه در فضاي خانواده سبب اختلال و عدم احساس مسئوليت در اين نهاد پاك شده و به تدريج فساد اخلاقي و انحراف عقيدتي را به دنبال دارد و زمينه ساز سقوط يك جامعه است. پيشوايان الهي (ع) براي تحكيم روابط انسان‌ها و تحقق زندگي مطلوب و در حقيقت تحكيم بنيان خانواده توصيه‌هايي بيان فرموده‌اند و آيات و روايات متعددي در فقه شيعه وجود دارد. به كار بستن و بهره‌گيري از آنها تضمين كننده‌ي سلامت جامعه و روابط نيكوي انسان‌هاست و هزاران خانواده را براي قرار گرفتن در شاهراه سعادت آماده‌تر خواهد كرد. چون مكتب فقه شيعه با امتيازات، برجستگي‌هاي فراوان و با زيرساخت اجتماعي و انساني‌اش و ويژگي‌هايي كه در روش استنباط و حتي منابع استنباط دارد مي‌تواند پاسخگوي نيازهاي قانوني و حقوقي جهان امروز و به ويژه جوامع اسلامي و به طور اخص شيعه باشد. به همين منظور براي گردآوري مطالب از فتاواي فقهاي شيعه استفاده شده است. از طرفي گستردگي دامنه‌ي فقه باعث شده در برخي موضوعات كه بسيار مهم و مورد نياز است تحقيقات كافي و كاملي صورت نگيرد. از جمله به ويژگي‌ها و مزيت‌هاي نگرش اسلام توجه به حقوق پدر و مادر و فرزندان كه پايه‌هاي يك حكومت اسلامي را بنيان مي‌نهد مي‌توان اشاره كرد. از وظايف مربيان جامعه اسلامي و غير اسلامي در گوشه و كنار جهان، آشنايي پدر و مادر و فرزندان با اين حقايق الهي است و پيروان اديان و انديشه‌هاي ديني و غير ديني سعي به ارائه ديدگاه‌هاي خود در اين زمينه دارند پس لازم بود ديدگاه‌هاي اسلامي درباره احكام و حقوق متقابل پدر و مادر و فرزندان پس از بازپروري در ساختاري منسجم و روزآمد ارائه شود و وظيفه‌ي هر مسلمان دلسوزي است كه نهايت تلاش خود را جهت نجات و حفظ خانواده بنمايد كه خوشبختي و پيشرفت جامعه اسلامي در گرو نگهداري درست و آموزش و پرورش كودكان و حفظ و رعايت حقوق ميان پدر و مادر و فرزندان است. واژگان كليدي: حق، حقوق، تكليف، حكم، خانواده، والدين، اولاد.