پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده تحقيق حاضر با عنوان «جايگاه قلب در معرفت و ايمان از منظر قرآن كريم» مي باشد. سؤالاتي در اين تحقيق مطرح گرديد و پاسخ آنها در قالب فرضيه هاي ذيل شكل گرفت: الف) قلب ابزار كسب معرفت است. ب) قلب قوه مدركه اي است كه قوت وضعف مي يابد. در اين تحقيق ، بخش ها و فصولي در راستاي سؤالات تحقيق ساماندهي شد كه در بررسي ماهيت هر يك از واژه هاي كليدي عنوان (قلب،‌معرفت وايمان) با روش توصيفي – تفسيري به مدد آيات نوراني كلام وحي به تبيين آنها پرداخته و با توجه به تضارب آراء و معاني متعدد آنها به واژه هاي مرتبط با آن نيز پرداخته تا معناي مدّنظر در اين تحقيق بدست آيد. بالاترين درجات كسب معرفت جز با قلب ميسر نيست و اصلي ترين جايگاه ظهور ايمان قلب است و ايمان بنيادي ترين مفهوم در ساختار مفاهيم ديني است؛ زيرا پايه ي حيات ديني و مبناي فضايل اخلاقي است. و از منظر ديني سعادت جاوداني انسان با ايمان و عمل صالح تامين مي شود و رهايي از حيات اجتماعي زيان بار تنها از طريق اين دو امكان پذير است. و اين مهم جز با تهذيب نفس و تزكيه قلب ميسر نيست؛ چرا كه قلب معادل روح و نفس آدمي است و تمام حقيقت انسان را تشكيل مي دهد و تا قلب به روي چنين حقيقتي گشوده نشود، ايمان پديد نمي‌آيد. در چگونگي رابطه قلب با معرفت، قلب با ايمان با بررسي نظريات فلسفي و عرفاني ، به روش تحليلي به نقد آن ها مي پردازد. و به چگونگي روابط بين متغيرها و نسبت ميان آنها در حد بضاعت علمي به تحليل نظريات وديدگاه ها همّت نموده و به نتايج مهم ذيل دست يافت: - قلب معادل نفس و حقيقت آدمي تلقي شده و قرارگاه ايمان است. - قلب يكي از اصلي ترين ابزار كسب معرفت و ادراك است. - با قرار گرفتن ايمان درجان آدمي و تحقق هر درجه از ايمان نوري در قلب پديد مي آيد و هر چه اين نور زيادتر شود ايمان قوي تر و كامل تر مي گردد كه با معرفت آگاهانه و افزايش ايمان، انسان به سمت فضايل اخلاقي گام بر مي دارد. واژگان كليدي عبارتند از: قلب، نفس، معرفت و ايمان.