پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

سرنوشت و نقش انسان در آن از مباحث مهمي است كه در طول تاريخ همواره توجه انسان ها را به خود جلب كرده است و انسان ها هر يك با در نظر گرفتن اين كه چه مكتب و فرقه اي را پذيرفته اند در مورد آن نظر خود را اعلام كرده و به اثبات آن و رد نظر فرقه هاي مخالف پرداخته اند، از ميان افراد هر فرقه و نحله اي اصولا بزرگان و دانشمندان آن در كتب خود اين گونه مسائل مهم را مطرح كرده اند، گرو ها و دانشمندان فرقه هاي مسلمان نيز اين گونه عمل كرده اند؛ از جمله فخر رازي در تفسير خود مفاتيح الغيب، نظريه اشاعره را مبني بر مجبور بودن انسان مطرح و در مقابل آن نظر معتزله مبني بر تفويض را رد مي كند و زمخشري در تفسير خود كشاف (با توجه به مهارتي كه در علم ادبيات عرب دارد) با ظرافت آيات را بر اساس نظريه تفويض تفسير نموده و بالتبع نظريه جبر را تضعيف نموده است و در تفسير الميزان علامه طباطبايي علاوه بر رد نظريه جبر و تفويض نظريه امر بين الامرين را كه مورد پذيرش اماميه است را در زندگي فردي و اجتماعي بشر اثبات مي نمايد كه همانطور كه افراد در سرنوشت خود نقش دارند در سرنوشت اجتماع كه ملت ها و قوم ها مي باشند دخيل هستند و تا افراد در ملت ها در خود تغيير ايجاد نكنند خداوند در حال آن ها تغيير ايجاد نمي كند. واژگان كليدي: انسان، سرنوشت، قضا و قدر، جبر و اختيار، الميزان، مفاتيح الغيب، كشاف