پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بزرگداشت شهادت امام صادق(ع) و روز سعدی شیرازی با تأکید بر نقش ادبیات در ترویج فرهنگ دینی

استاد حوزه در مراسمی با گرامیداشت یاد امام صادق(ع) و سعدی شیرازی، بر لزوم احیای میراث ادبی و استفاده از فناوری‌های نوین در انتقال معارف دینی تأکید کرد.

حجت‌الاسلام طباطبایی، استاد حوزه، در این برنامه با اشاره به پیوند ناگسستنی معارف دینی و ادبیات کلاسیک، گفت: امروز در هیاهوی دنیای مدرن و هجوم فرهنگ بیگانه، غفلت از گنجینه‌های ادبی مانند گلستان سعدی، خیانت به هویت ملی و دینی ماست.

وی در ابتدای سخنان خود با تسلیت شهادت امام صادق(ع)، بنیانگذار مکتب فقهی جعفری، ایشان را «احیاگر اندیشه ناب اسلامی در دوران اختناق بنی‌امیه و بنی‌عباس» خواند و افزود: «امروز نیز جامعه ما نیازمند بازخوانی تعالیم ائمه(ع) در قالب زبان هنر و ادبیات است؛ زبانی که سعدی شیرازی قرن‌ها پیش آن را به اوج رساند.»

استاد طباطبایی با اشاره به گلستان سعدی به عنوان «کتاب زندگی»، گفت: متأسفانه نسل جدید با این اثر بیگانه است، در حالی که گذشتگان حتی در مکتب‌خانه‌ها، گلستان را حفظ می‌کردند. تعبیر زیبایی وجود دارد که می‌گوید: گلستان را در کودکی باید خواند و در بزرگسالی به کار بست. این اثر سرشار از حکمت‌هایی است که ریشه در قرآن و احادیث دارد.


وی با اشاره به دیباچه گلستان، توضیح داد: «سعدی نگارش این کتاب را در اول اردیبهشت آغاز کرد؛ روزی که دوستش به او گفت: چرا این همه حکمت را در سینه پنهان کرده‌ای؟ او پاسخ این پرسش را در هشت باب گلستان داد؛ از سیاست تا اخلاق، از عشق تا قناعت. هر باب، دریچه‌ای به تعالیم قرآن و حدیث است.

بخش دیگری از این مراسم به ارائه نتایج پایان‌نامه «تلمیحات گلستان سعدی به آیات و روایات» اختصاص یافت که توسط سرکار خانم پورشمسی، انجام شده است. استاد طباطبایی با تشریح این پژوهش گفت: تلمیح، هنر اشاره غیرمستقیم به آیات، احادیث یا داستان‌های شناخته شده است. سعدی در گلستان با مهارت، مفاهیم قرآنی مانند شکرنعمت، عدالت و توکل را در قالب حکایت‌های جذاب بیان کرده است.


وی افزود:سعدی در دیباچه می‌نویسد:به شکر اندرش مزید نعمت که اشاره به آیه لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ (سوره ابراهیم:۷) دارد. جمله «دروغ مصلحت‌آمیز به از راست فتنه‌انگیز» برگرفته از حدیثی است که دروغ برای اصلاح میان مردم را جایز می‌داند.

استاد طباطبایی با اشاره به نقش فناوری در پژوهش‌های ادبی، از تبدیل پایان‌نامه یکی از طلاب حوزه به یک پاورپوینت تعاملی با استفاده از هوش مصنوعی خبر داد: سایت‌هایی مانند گاما می‌توانند در چند دقیقه متون پیچیده را به ارائه‌های بصری جذاب تبدیل کنند. این پاورپوینت شامل نمودارها، آیکون‌های مفهومی و حتی تصاویر مرتبط با آیات بود که هوش مصنوعی به صورت خودکار آن را طراحی کرد.

وی همچنین از ابزار نوظهور نپکین (Napkin) نام برد که با تحلیل متون، امکان تولید خودکار محتوای چندرسانه‌ای را فراهم می‌کند:این فناوری می‌تواند پایان‌نامه‌ها را به فیلم‌های کوتاه، اینفوگرافی‌ها یا حتی بازی‌های آموزشی تبدیل کند. اگر از چنین ابزارهایی عقب بمانیم، در انتقال مفاهیم به نسل جدید شکست خواهیم خورد.


استاد طباطبایی در پایان با هشدار نسبت به کمرنگ شدن آموزش آثار ادبی در مدارس گفت:متأسفانه امروز گلستان جای خود را به کتاب‌های سطحی داده است. اگر ما به عنوان متولیان فرهنگ، از حضور در برنامه‌هایی چون مراسمات ادبی غافل شویم، دیگران مسیر فرهنگ را تعیین خواهند کرد؛ مسیری که شاید با ارزش‌های دینی ما همسو نباشد.