پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

حجت‌الاسلام سید محسن طباطبایی، استاد برجسته حوزه علمیه خواهران کیش، در نشستی پژوهشی به معرفی و تحلیل کتاب «شب‌های پیشاور» اثر سلطان‌الواعظین شیرازی پرداخت و آن را الگویی ماندگار در دفاع عقلانی از حریم تشیع خواند.

وی افزود:سید محمد موسوی شیرازی معروف به سلطان‌الواعظین (۱۲۷۵-۱۳۵۰ شمسی)، از علمای شیعه و خطیبان پرآوازه قرن چهاردهم هجری بود که مناظرات علمی او با پیروان دیگر مذاهب اسلامی و غیرمسلمانان، شهرتی جهانی به او بخشید. وی که تبحر ویژه‌ای در وعظ و خطابه داشت، به کشورهای مختلف از جمله هند، پاکستان، عراق و افغانستان سفر کرد و در مناظره معروف پیشاور، که نقطه اوج فعالیت‌های تبلیغی اوست، شرکت کرد.

طباطبایی در این باره گفت:سلطان‌الواعظین شیرازی با تسلط بر منابع فقهی و حدیثی اهل سنت، از جمله صحاح سته و مسند احمد بن حنبل، نشان داد که دفاع از مکتب اهل بیت(ع) نیازمند شناخت عمیق از اندیشه طرف مقابل است. این کتاب نه تنها یک اثر کلامی، بلکه سندی تاریخی از تعامل مسالمت‌آمیز علمای شیعه و سنی در قرن گذشته است.

استاد حوزه ادامه داد:کتاب «شب‌های پیشاور» حاصل ده شب گفت‌وگوی سلطان‌الواعظین با علمای اهل سنت در شهر پیشاور پاکستان است که در سال ۱۳۴۵ قمری (۱۹۲۷ میلادی) در منزل میرزا یعقوب علی خان قزلباش، از رجال سرشناس پاکستان، برگزار شد. هر جلسه پس از نماز مغرب آغاز می‌شد و گاه تا اذان صبح ادامه می‌یافت.

وی در موردمحورهای کلیدی مناظرات گفت: در جلسه اول:اثبات نسبت خانوادگی فرزندان حضرت فاطمه(س) با پیامبر(ص)، فجایع بنی‌امیه و کشف قبر حضرت علی(ع) درجلسه دوم به تبیین مفهوم شیعه و تاریخ تشیع در ایران از دوران خلفا تا حکومت ایلخانیان. و جلسه سوم: بررسی عقاید فرقه‌های شیعه (زیدیه، کیسانیه، امامیه) و نقد دیدگاه‌های اهل سنت درباره رویت خدا. و جلسه چهارم: تحلیل امامت به عنوان جانشینی پیامبر(ص) و نقد مذاهب اربعه اهل سنت. و جلسه پنجم: دفاع از فضایل حضرت علی(ع) با استناد به احادیث نبوی و پاسخ به اتهامات علیه شیعیان. و جلسه ششم: ذکر آیات و روایات در شأن امام علی(ع) و نقش ایشان در نجات خلفا از مشکلات. و جلسه هفتم: اتحاد نفسانی پیامبر(ص) و امام علی(ع)، تحلیل آیه مباهله و دفاع از زیارت قبور ائمه(ع). و جلسه هشتم: تفاوت اسلام و ایمان، مراتب ایمان و جایگاه علمی امام صادق(ع). و جلسه نهم: بررسی انتقادی رفتارهای عایشه و دفاع از سیره اهل بیت(ع). و جلسه دهم: نقد عملکرد خلیفه دوم (عمر بن خطاب) در مسائل فقهی و دفاع امام علی(ع) از حقوق مردم پرداختند.

طباطبایی با اشاره به روش منحصر به فرد مؤلف تأکید کرد: سلطان الواعضین شیرازی در این مناظرات، به جای تکیه بر منابع شیعی، از کتاب‌های معتبر اهل سنت مانند صحیح بخاری، صحیح مسلم و تفسیر زمخشری استفاده کرده است. این رویکرد، پاسخ‌های او را حتی برای مخالفان قابل پذیرش ساخته است. به عنوان مثال، در دفاع از مراسم عزاداری محرم، به روایت گریه پیامبر(ص) بر مصیبت امام حسین(ع) در صحیح بخاری استناد می‌کند.»

وی افزود:نکته جالب توجه، ادب و احترام سلطان‌الواعظین در بیان نظرات مخالفان است. او حتی هنگام نقد رفتار خلفا، از تحقیر یا توهین پرهیز می‌کند و این همان سبکی است که امروز در حوزه‌های علمیه باید الگو قرار گیرد.

حجت‌الاسلام طباطبایی با بیان اینکه شب‌های پیشاور تنها یک کتاب تاریخی نیست، گفت:این اثر به ما می‌آموزد که دفاع از حقانیت تشیع، نیازمند مطالعه عمیق و گفت‌وگوی بی‌تعصب است. امروز که فضای مجازی پر از شبهات ضدشیعی است، طلاب حوزه‌های خواهران می‌توانند با الهام از این کتاب، پاسخ‌های مستدل و مبتنی بر منابع اهل سنت ارائه دهند.

در پایان سید محسن طباطبایی با معرفی کتاب هایی خلاصه از این کتاب گفت: کتاب هایی هستند که به صورت خلاصه موارد مهم کتاب شبهای پیشاور را بیان کرده اند مانند کتاب شهابی در شب به نویسندگی دکتر توحیدی و کتاب ۷۲ داستان در دفاع از حقانیت شیعه به نویسندگی یوسف درودگر.