: مطالب ارائه شده در نشست:
خانم عبدلی ابتدا ضمن تبریک اعیاد شعبانیه از اهمیت انقلاب اسلامی ایران سخن گفتند، انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۷) یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر است که نه تنها نظام سیاسی ایران را دگرگون کرد، بلکه تأثیرات عمیقی بر منطقه و جهان اسلام گذاشت. این انقلاب با شعارهای استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی، به رهبری امام خمینی (ره)، نظام شاهنشاهی پهلوی را سرنگون و نظامی مبتنی بر ولایت فقیه را جایگزین آن ساخت. از وجوه اهمیت این انقلاب میتوان مقاومت در برابر استعمار و استبداد ، احیای هویت اسلامی و شیعی،ایجاد نظام مردمسالاری دینی را نام برد، انقلاب اسلامی، پایان سلطه خارجی (به ویژه آمریکا و انگلیس) بر ایران و قطع وابستگی سیاسی-اقتصادی را رقم زد، این انقلاب با تأکید بر ارزشهای دینی، هویت اسلامی را در برابر فرهنگ غربی تقویت کرد و الگویی برای جنبشهای اسلامی جهانی شد، نظام جمهوری اسلامی ترکیبی از مشارکت مردمی و رهبری دینی را به نمایش گذاشت که در آن مرجعیت روحانیت و رهبری فقیه جایگاه محوری داشت.
نقش روحانیت در پیروزی انقلاب
روحانیت شیعه به عنوان نهادی تاریخی و مذهبی، نقشی کلیدی در هدایت و بسیج مردم ایفا کرد:
۱. رهبری کاریزماتیک امام خمینی (ره): امام خمینی با تکیه بر جایگاه مرجعیت دینی و گفتمان ضداستعماری، توانست ائتلافی گسترده از اقشار مختلف (از بازاریان تا دانشجویان) را شکل دهد. رهبری ایشان نه تنها بر پایه فقه شیعه، بلکه بر تحلیل واقعیت های سیاسی و اجتماعی استوار بود .
۲. سازماندهی شبکه های مذهبی: مساجد، حسینیه ها و هیئت های مذهبی به پایگاههای اصلی تبلیغ و سازماندهی اعتراضات تبدیل شدند. به عنوان مثال، در تهران محلات از طریق مساجد کنترل میشدند و زنان در تهیه غذا و کمک رسانی به تظاهرکنندگان مشارکت داشتند .
۳. تبیین گفتمان انقلابی: روحانیت با استفاده از مفاهیم دینی مانند «جهاد»، «شهادت» و «ظلم ستیزی»، مبارزه علیه رژیم پهلوی را به یک وظیفه شرعی تبدیل کرد. این گفتمان در خطبه های نماز جمعه و مراسم عزاداری ترویج میشد .
۴. مقایسه با نهضت مشروطه: برخلاف نهضت مشروطه که روحانیت نقش پراکنده ای داشت، در انقلاب ۵۷ روحانیت با انسجام تشکیلاتی و رهبری واحد، موفق تر عمل کرد همچنین ایشان اضافه کردند تشکلهای انقلابی ویژه زنان ایرانی نه تنها در پیروزی انقلاب مشارکت فعال داشتند، بلکه پس از آن نیز با تشکیل نهادهای ویژه، زنان نقش خود را در تداوم انقلاب گسترش دادند: ۱. حضور در تظاهرات و مبارزات: زنان در کنار مردان در راهپیمایی ها شرکت میکردند، شعار میدادند و حتی در تهیه منابعی مانند غذا و دارو برای انقلابیون مشارکت داشتند. به عنوان مثال، در محلات تهران، زنان لقمه های نان و حلوا بین تظاهرکنندگان پخش میکردند .
۲. تشکیل نهادهای انقلابی پس از پیروزی:
- بسیج خواهران: این نهاد با هدف آموزشهای دینی و اجتماعی زنان شکل گرفت و در دوران دفاع مقدس نقش مهمی در پشتیبانی از رزمندگان ایفا کرد.
- سمن های زنان: پس از انقلاب، بیش از ۲۷۰۰ سازمان مردم نهاد (سمن) توسط زنان راه اندازی شد که در حوزه های آموزشی، فرهنگی و اقتصادی فعال هستند .
- شورای فرهنگی اجتماعی سیاستهای مرتبط با حقوق زنان در چارچوب ارزشهای اسلامی میپردازد.
۳. تحول جایگاه اجتماعی: پیش از انقلاب، زنان عمدتاً به عنوان «ابزار تبلیغات غربی» تصویر میشدند، اما پس از انقلاب، حضور آنان در دانشگاهها، مجلس و مناصب مدیریتی افزایش یافت. امروزه بیش از ۶۰٪ دانشجویان و ۲۳٪ از مدیران ارشد کشور را زنان تشکیل میدهند بنابراین انقلاب اسلامی با تکیه بر رهبری روحانیت و مشارکت همه جانبه مردم، به ویژه زنان، توانست نظامی مبتنی بر ارزشهای دینی و استقلال طلبی را پایه گذاری کنند. روحانیت با استفاده از شبکه های مذهبی و گفتمان عدالت خواهانه، نقش بی بدیلی در هدایت انقلاب ایفا کرد، در حالی که زنان با تشکیل نهادهای ویژه، جایگاه خود را به عنوان نیمی از جمعیت فعال جامعه تثبیت نمودند. این تحولات نه تنها ایران، بلکه جریانهای آزادی خواهانه در جهان اسلام را تحت تأثیر قرار داد.
