مدیر مرکز تخصصی حضرت زهرا(سلام الله علیها) میبد از برگزاری نشست علمی - پژوهشی با موضوع«توحید در خالقیت و رفع شبهات مربوط به آن » با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی محیطی در سالن اجتماعات مدرسه خبر داد.
رسولی بیان کرد با توجه به شبهه مجبور بودن انسان در بین قشر جوان و پیامدهای نامطلوب آن به برگزاری نشست علمی با حضور دکتر محمدعلی محیطی اقدام کرده و استاد با توجه یه شبهات مطرح در این زمینه به سوالات طلاب پاسخ دادند.
استاد حوزه و دانشگاه گفت بحث توحید در خالقیت یکی از بحث های مهم و اساسی می باشد و مدعای پیروان جبر را مطرح کردند که آن ها به آیه «اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ» استدلال كرده اند، بر اينكه كارهاى انسان، آفريده، خداوند هستند، زيرا اين جمله عموم است و لازم آن، مخلوق بودن افعال انسان، براى خداوند است. همچنين بجمله «أَمْ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ خَلَقُوا كَخَلْقِهِ» استدلال كرده اند بر اينكه در اين جهان خالقى جز خداوند وجود ندارد، زيرا بوسيله اين جمله در حقيقت نفى وجود خالق- جز خدا- شده است.
جواب اول
اين آيه، در رد كفار نازل شده است. بديهى است كه اگر استدلال جبريان صحيح باشد، اين استدلال بنفع كفار است زيرا اگر خالق بتپرستى آنها خداوند باشد، توبیخ و ملامت آنها نارواست. آنها مىتوانند بدرگاه خداوند عرض كنند كه: تو اين فعل را در ما آفريدهاى. چرا ما را بر كارى ملامت مىكنى كه فاعل و خالق آن تو هستى. بدين ترتيب، ديگر براى اين آيه هيچ فايدهاى باقى نمىماند.
هیچ یک از علمای امامیه معتقد نيستند كه كسى جز خدا خلق مىكند تا چه رسد به اينكه بگويند مثل خدا خلق مىكند. آنها مىگويند: خلقت، مخصوص خداوند است و معناى خلقت، اختراع است و بندگان قادر بر اختراع نيستند. آنچه كه از بندگان ساخته است، فعل و احداث است.
كسانى كه نسبت خلق به غير خدا مىدهند، مىگويند: خداوند متعال در آيه شريفه، اين معنى را نفى كرده است كه كسى بتواند مثل خلق او خلق كند، زيرا خلق او اختراع و ابداع است و خلق ديگران بصورت اختراع و ابداع نيست بلكه توليد چيزى از چيزى است. تنها خداوند آفريننده آسمانها و زمين است كه افعال را ابداع مىكند و اجناس را از اعراض پديدار مىسازد، كارى كه ديگران بر آن قادر نيستند.
بنا بر اين ديگر شباهتى ميان خدا و انسان و همچنين ميان فعل خداوند و فعل انسان باقى نمىماند (زيرا اگر مثلا انسان از دو عنصر اكسيژن و هيدروژن آب مىسازد، خداوند مبدع و مخترع خود دو عنصر سازنده آب است و اين كار از انسان ساخته نيست).
تفاوت ميان افعال انسان و افعال خداوند، از جهت ديگر هم كاملا روشن است، زيرا انسان، عملى را انجام مىدهد بوسيله قدرتى كه خداوند به او ارزانى داشته است، حال آنكه خداوند همان عمل را بوسيله قدرت ذاتى خود انجام مىدهد و بدينترتيب فرق و امتياز ميان فعل خدا و فعل انسان كاملا روشن است. بنا بر اين منظور از اينكه: خداوند خالق هر چيزى است، اين است كه خالق چيزهايى است كه با خلق آنها سزاوار پرستش مىباشد
جواب دوم
خالقیت بالذات مختص به خداست و این مسأله با اختیار انسان منافات ندارد؛ زیرا خداوند خالق اراده و اختیار انسان است. بنابراین ارادة خداوند در طول ارادة خداوند است و هیچ تنافی با هم ندارند. خداوند خالق همة اسباب افعال است و بندگان از این اسباب با اختیار خودشان در راه خیر و شر استفاده کنند.
جواب سوم
عقلای عالم، حتّی اشاعره و اهل حدیث، انسان‌ها را مسئول فعل و گفتارشان می‌دانند. و در نظر آنان نیکوکار و بدکار یکسان نیستند و به هر یک پاداش و جزای متناسب با کردارشان می‌دهند. این نشان می‌دهد که عقلا برای هر یک از این افراد اراده، شعور و نقش در ایجاد فعل قائل هستند. اگر برای انسان، اراده و شعور قائل نبودند، عقاب یا پاداش بی‌معنا بود. در آیات قرآن نیز به مسئولیت افراد در برابر اعمالشان اشاره شده است.با توجه به دلایل عقلی و نقلی مطرح شده روشن می‌شود که اعتقاد به توحید در خالقیت با اراده انسان منافات ندارد زیرا قدرت و ارادة انسان بر انجام افعال، مخلوق خداوند و در طول ارادة خداوند است.
