پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث چالش‌انگيز در فلسفه دين، معناي زندگي است. معناي زندگي در مقابل پوچي آن، براي هر فرد متفاوت است و به ديدگاه و نگرش او نسبت به زندگي بستگي دارد. در اين پايان‌نامه با روش توصيفي تحليلي و مراجعه به منابع به دنبال پاسخگويي به اين سؤال هستيم كه معناي زندگي از منظر علامه مصباح و جان كاتينگهام چيست؟ اشتراك و افتراق آن دو كدام است؟ پس از بررسي تطيبقي نظرات اين دو دانشمند دريافتيم كه اشتراك نظر هردو دانشمند اين است كه زندگي داراي معناست و خداباوري، دين‌داري و هدفمندي(موفق آميز بودن) براي داشتن زندگي معنادار لازم و ضروري است؛ اما نظر اين دو دانشمند در مواردي نيز با يكديگر متفاوت است؛ كاتينگهام معنا را براي زندگي ذاتي مي‌داند و معتقد است كه زندگي فارغ از اراده داراي معناست و بايد آن را كشف نمود اما علامه مصباح معتقد است كه معناي زندگي ذاتي و كشفي نيست چراكه انسان داراي اختيار(اثبات اختيار براي انسان امري بديهي است) و قوه تعقل است و خود انسان يك ارزش را به‌عنوان معنا براي زندگي برمي‌گزيند و آن ارزش، قرب الهي است و راه رسيدن به قرب الهي از طريق عبوديت است. از ديگر موارد افتراق، نقش معاد در معناي زندگي از منظر علامه مصباح يزدي است؛ از منظر ايشان انسان با بهره‌گيري از قوه تعقل و وحي، مي‌تواند معاد را اثبات كند اما جان كاتينگهام با نفي اختيار، نظام جزا و پاداش و به‌تبع آن، معاد را دچار شبهه مي‌كند درحالي‌كه به وجود خدا و معاد معتقد است، زيرا انساني كه اختيار ندارد اعمال او نمي‌تواند مستحق جزا و پاداش باشد. از طرفي او معتقد به مؤلفه موفقيت براي معنا داشتن زندگي است درحالي‌كه انساني كه در دنيا زندگي‌اش به مرگ ختم مي‌شود اين مؤلفه نمي‌تواند محقق شود . كاتينگهام چون مبنا را شناخت عقلي مي‌داند و معتقد است عقل اموري مثل معاد را نمي‌تواند درك كند پس نمي‌توان نظريه‌اي دراين‌ارتباط داد براي همين اعتقاد به معاد دارد اما معتقد است عقل از درك آن عاجز است .