پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده موضوع اين تحقيق، بررسي نقادانه ديدگاه اهل سنت در مورد روايات تفسيري مرتبط با امام زمان عليه السلام با تمركز بر روايات كتاب «الغيبه» اثر ابوعبدالله نعماني، يكي از معتبرترين متون تشيع در موضوع غيبت است. در اين تحقيق به شباهت‌ها و تفاوت‌هاي موجود ميان روايات تفسيري اهل سنت و شيعه پيرامون مهدويت از منظر ساختار، محتوا و دلالت پرداخته مي شود. روايات مذكور با تأكيد بر آياتي از قرآن كه به باور مسلمانان ناظر به مهدويت و ظهور امام زمان عليه السلام هستند، تحليل شد و ديدگاه‌هاي اهل سنت در مقابل شرح و تفاسير شيعي مورد تطبيق قرار گرفته‌ است. تمركز اصلي پژوهش بر نقد اعتبار، محتواي دلالي اين روايات در منابع اهل سنت و ميزان سازگاري آن‌ها با باورهاي مشترك اسلامي در خصوص وجود و ظهور مهدي موعود عج الله تعالي فرجه الشريف است. از مهم‌ترين نقاط بحث در اين تحقيق، موضوع تطبيق يا تفاوت در تفاسير اهل سنت و شيعه از آياتي مانند آيه‌ي ۵۵ سوره نور و آيه ۱۰۵ سوره انبياء است كه اهل سنت اغلب اين آيات را به مهدي‌اي كه مشخصات كلي دارد (بدون اشاره به هويت مشخص) نسبت مي‌دهند، در حالي كه روايات الغيبه نعماني صراحتاً از امام دوازدهم شيعه، حضرت حجت بن‌الحسن عج الله تعالي فرجه الشريف، سخن به ميان مي‌آورند. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه اگرچه برخي از اهل سنت به اصل ظهور مهدي در پايان زمان اعتقاد دارند و حتي در آثار معتبرشان رواياتي در اين ‌باره ديده مي‌شود، اما تفاسير آنها از آيات قرآني درباره امام زمان عليه السلام با ديدگاه‌هاي شيعه و روايات دقيق الغيبه ابوعبدالله نعماني كاملاً هماهنگي ندارد. اين اختلافات غالباً در هويت مهدي عليه السلام، نحوه ظهور، و جايگاه او در قيامت بازتاب يافته است. واژگان كليدي: مهدويت، غيبت امام مهدي، روايات تفسيري، اهل سنت، نقد روايات، الغيبه نعماني، ابوعبدالله نعماني.