پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

انسان براي رسيدن به قله‌هاي رفيع جايگاه و منزلت انساني خويش نياز به تربيت و تعليم دارد. از آن‌جا كه هر چه به پيش مي‌رويم، نياز به تكامل بيشتري داريم، نياز به تربيت خود را نمايان‌تر و آشكارتر مي‌سازد. در شريعت اسلامي نيز راهكارهايي براي تحقق تربيت اسلامي معرفي شده است كه يكي از آنها تنبيه غير بدني است كه به عنوان يك ابزار بازدارنده در عرصه تعليم و تربيت مورد پذيرش قرار گرفته است. كاربرد تنبيه به عنوان ابزار تغيير رفتار در كودكان و تربيت و اصلاح نسل‌ها و باز داشتن آنان از لغزش و خطا و ترغيب به انجام رفتار نيك و شايسته از آغاز پيدايش جامعه‌هاي انساني هم پاي انسان دگرگون شده و در تاريخ به صورت‌هاي گوناگون تجلي يافته است، البته تنبيه در صورت موثر نيفتادن ساير روش‌هاي تربيتي كاربرد دارد كه به دو صورت عملي مي‌شود: تنبيه بدني و غير بدني، كه براي تنبيه غير بدني به مصاديقي از جمله تغافل، تغيير در چهره، محروم‌سازي و... مي توان اشاره كرد. سوال اصلي اين نوشته كه به دنبال دستيابي به جوابي منطقي براي آن بوديم، عبارت است از اينكه آثار تربيتي تنبيه غير بدني كودكان در آموزه‌هاي ديني چيست؟ بنا بر اين در اين پژوهش برآن بوديم كه تا با نگاهي به منابع اسلامي و با بررسي آيات و روايات، با احصاء انواع تنبيه غير بدني، آثار تربيتي آنها را در كودكان ارائه بدهيم. كه براي دستيابي به اين مهم از روش جمع‌آوري اطلاعات با استفاده از اسناد كتابخانه‌اي استفاده شده است. پس از تبيين مباحث مقدماتي، معاني و اصطلاحات وابسته يافته‌هاي تحقيق اجمال حاكي از آن است كه با استناد به آيات قرآن و روايات، آثار مثبت و منفي براي تنبيه‌غير بدني در كودكان وجود دارد. كه آثار مثبت آن شامل: تقويت تقوا، بيداري عقل، ايجاد مصونيت، ارتقاي سلامت رواني در جامعه، ياد‌‎آوري و پند گرفتن، فروتني و تضرع فرد خطاكار، اصلاح مسير زندگي و بازگشت او به سوي خدا، ترك اشتباهات، برخورداري از رحمت الهي و نقش آن به‌عنوان عاملي براي عاقبت‌بخيري، اصلاح و بازداري، جهت دهي شخصيت، فراهم كردن زمينه‌ي اصلاح و پيشگيري از بروز خلاف، كاهش آسيب‌هاي اجتماعي در دو حوزه خانواده و جامعه است. و آثار منفي آن عبارت است از: كينه آفريني نسبت به تنبيه كننده، گسترش روحيه تنبيه‌گري در ديگران، پيدايش روحيه پرخاشگري، احساس خود كم بيني و حقارت واژه‌هاي كليدي: تربيت، تنبيه غيربدني، كودك، آموزه‌هاي اسلامي.