پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده در اين پايان نامه، به اين موضوع پرداخته شده كه چه عوامل و علل اجتماعي و نيز انگيزه‌هاي فكري و اعتقادي در گرايش به جعل و وضع احاديث شأن نزول‌هاي ساختگي نقش ايفا كرده‌اند، هدف از انجام اين رساله شناخت عوامل اجتماعي موثر بر جاعلان و واضعان حديث از يك سو و تعلقات مذهبي اعتقادي و فكري به مثابه عوامل ذهني ديگر بوده است. محقق با روش توصيفي- تحليلي با استراتژي گردآوري اسنادي و كتابخانه‌اي اين تحقيق را به سرانجام رسانده و به يافته‌هاي زير دست يافته است. بنابر يافته‌هاي اين تحقيق؛ گرايش مذهبي شيعه، اهل سنت، و نيز غلات كه در اين رساله بررسي شده‌اند، در جعل و وضع حديث به گونه‌هاي متفاوتي نقش داشته‌اند. منافع اقتصادي همچون كسب صله و جايزه، روايات سفارشي، نقل حديث به مثابه داستان سرايي عمده انگيزه‌هاي اقتصادي جعل بودند. نيز روابط بين گروهي و ميان گروهي، فرقه گرايي مذهبي، رقابت بين فارس، ترك، عرب و ... برخي از اقوام ديگر در قالب نهضت شعوبيه ونيز محرك‌هاي ديگر چون مدح و ثناي اهل سياست و ساخت احاديث سفارشي براي آنان به منظور مشروعيت بخشي به حكومت‌ها از جمله انگيزه‌ها و بسترهاي اجتماعي دخيل و موثر بر جعل و وضع احاديث شأن نزول بوده‌اند.