پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: تحقيق حاضر با عنوان مستندات فقهي محاربه و مصاديق جديد آن از جنبه بازدارندگيِ توجه به احكام محاربه و به تبع آن جلوگيري از توطئه دشمنان در دامن زدن به ناامني‌هاي اجتماعي، اهميت پيدا مي‌كند؛ اين تحقيق به بيان مستندات فقهي محاربه و ديدگاه فقها نسبت به آن مستندات، با بيان مصاديق جديدي از محاربه پرداخته است. آثار مكتوب مربوط به موضوع محاربه، تنها از منظر حقوقي و يا فقهي بدون نگاه به مستندات و يا تنها با بيان مصاديق، به اين موضوع پرداخته‌اند؛ در قوانين جزايي بكارگيري اسلحه در كنار اخافه در تحقق محاربه نقش محوري دارد، ولي برخي از منابع روايي همچنين مواردي از سيره ائمه: صرف ايجاد اخافه يا قصد آن را موجب تحقق محاربه دانسته است. اين نوشته با نگاهي جديد، در صدد بازشناسي مصاديق جديدي از محاربه كه بدون به كارگيري اسلحه و با استفاده از شيوه‌ها و ابزار و موادي كه موجب اخافه بين مردم و آسيب به آنها مي‌شود برآمده و بين آنها و مستندات فقهي و ديدگاه فقها جمع نموده است. اين پژوهش به روش نقلي ـ وحياني و به طريق كتابخانه‌اي جمع آوري شده و با نگاه توصيفي ـ تحليلي به موضوع پرداخته است. مستند اصلي محاربه آيات ۳۳ و ۳۴ سوره مائده است كه در ظاهر آيات و شأن نزول آن از به كارگيري اسلحه سخني به ميان نيامده است بلكه اضرار و اخافه بين مردم را موجب مجازات محارب دانسته است و رواياتي از قبيل روايت صفوان از امام صادق 7 كه حضرت بر شخصي كه مردي را زده و لباس او را سلب مي‌كند، حكم محارب را جاري دانسته‌اند؛ در ادامه بحث، ديدگاه برخي فقها مانند شيخ مفيد مبني بر عدم اشتراط اسلحه در تحقق محاربه آورده شده است؛ در انتها مصاديق جديدي از محاربه همچون انتشار مواد شيميايي و گازهاي خطرناك و اسيد پاشي و يا حتي اشاعه اخبار رعب آور بيان شده است.