پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قرآن كريم كتابي است كه از جانب خداوند متعال براي هدايت بشريت نازل شده است. هر يك از كلمات قرآن سرشار از مفاهيم عميق علمي، ادبي، عرفاني و... است. فعل به عنوان يكي از اقسام كلمه در زبان عربي داراي اقسام گوناگوني است كه افعال ثلاثي مزيد يكي از آن‌هاست. باب استفعال به عنوان يكي از ابواب ثلاثي مزيد داراي معاني گوناگوني است. اين پژوهش درصدد تحليل و استخراج زيبايي‌هاي معنايي باب استفعال در ده جزء دوم قرآن كريم است كه دو ترجمۀ فولادوند و صفوي را به عنوان ترجمۀ معيار قرار داده است. با بررسي‌هاي صورت گرفته بر ترجمه هاي معيار، اين دو مترجم در بسياري از موارد با يكديگر هم نظر بوده و در موارد ديگري نيز با يكديگر اختلاف نظر دارند. موارد اشتراك اين دو مترجم عبارتند از: «طلب، تحوّل و شبيه به چيزي نمودن، فاعل يا مفعول را بر صفتي يافتن، مفعول را به صفتي متّصف كردن، مطاوعه، ثلاثي مجرد. در معناي تكلّف نيز هيچ موردي وجود نداشت». موارد اختلاف اين دو مترجم فقط منحصر در معاني باب استفعال نمي‌شود بلكه در تكنيك‌هاي ترجمۀ عربي به فارسي و همچنين در معادل‌يابي واژگان نيز اختلاف دارند. ليكن اختلاف آن‌ها در معاني باب استفعال عبارتند از: «طلب، مفعول را بر صفتي يافتن، معناي مفعول را به صفتي متصّف كردن». اين دو مترجم در تكنيك‌هاي ترجمه در موارد (ترجمۀ زمان افعال - تشخيص فاعل - ترجمۀ جملۀ اسميه به فعليه و بالعكس - ترجمۀ مفرد و جمع - ترجمه معرفه و نكره - افزودن كلماتي در ترجمه كه در متن آيه نيستند) با يكديگر اختلاف داشتند. در نهايت در معادل‌يابي واژگان (اسْتَفْتَحُوا – اسْتَحَبُّوا – لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ – اسْتَطَعْتُ – اسْتَغْفِري – يُسْتَعْتَبُونَ - تَسْتَأْنِسُوا) نيز در اين دو ترجمه اختلاف‌نظر وجود داشت.