پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ريشه‌دار بودن فرهنگ ديني در جامعه اسلامي ايران برخي از متخصصان حوزه سلامت روان را بر آن داشته كه به منظور بومي‌سازي مكاتب درماني روانشناسي غربي از جمله مكتب درماني مبتني بر پذيرش و تعهد(ACT) به تلفيق روش‌هاي درماني آن مكتب درماني با آموزه‌ها و تعاليم قرآني و روايي در جهت غني‌سازي آن اقدام نمايند. در اين راستا ورود محققان حوزه علوم و معارف ديني به مطالعات و تحقيقات نوين در حوزه علوم روان‌شناسي ضرورت مي‌يابد. از جمله اقدامات در اين زمينه مقايسۀ دقيق مبنايي و بنايي اين دو حوزه است. در اين نوشتار به روش توصيفي-تحليلي به مقايسه مباني و فرآيند مؤلفه‌هاي آرامش‌بخشي تبيين شده در تعاليم قرآن كريم و مكتب درماني مبتني بر پذيرش و تعهد(اكت) پرداخته شده است. در بررسي مبنايي، انسان در مكتب درماني اكت حيوان ناطقي است كه به دليل محدود بودن در فضاي ماده احتمال به خطاء رفتنش بسيار است و در قرآن كريم، انسان حي متأله‌اي است كه با اتصال به مبداء هستي تعالي و آرامش مي‌يابد. اين تفاوت نگاه، مكتب اكت را به انسان محوري پراگماتيسمي و آموزه‌هاي قرآني را به انسان محوري موحدانه قائل كرده است. در بررسي فرآيند مولفه‌ها نيز هرچند مي‌توان بين مولفه‌هاي آرامش‌بخشي درمان مبتني بر پذيرش و تعهد و برخي مصاديق آرامش‌بخشي در تعاليم قرآني اشتراكاتي يافت اما با نظر به اختلاف در مباني، تمايز بين مؤلفه‌ها از ماده تا ماوراء بوده، شباهت‌ها از اعتبار ساقط است. مكتب درماني اكت خود را يك مدل غني ، پويا و درماني زيربنايي مي‌داند اما اين مباني، تاب بنايي كه اكت مي‌خواهد بسازد را ندارد و نمي‌تواند آرامشي عميق، مستمر و ماندگار را به ارمغان آورد بر اين اساس اولين قدم در راستاي غني‌سازي اصلاح و تقويت مباني است؛ ويژگي ممتازي كه مباني قرآني به دليل بهره‌مندي از حد متعالي آن، مؤلفه‌هاي آرامش‌بخشي مؤثري را ارائه داده است.