پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

سادات در ميان جامعه به گروهي اطلاق مي‌شود كه به جهت انتساب و خويشاوندي‌شان با رسول گرامي اسلام (صلوات الله عليه) مورد توجه دوستان و دشمنان معصومين عليهم‌السلام بوده‌اند. سادات از جهت لغوي جمع سيّد و در اصل (سَيْوِد) بوده و به معني آقا و سرور است؛ و در اصطلاح فقهي به كساني گفته مي‌شود كه از طرف پدر از نسل «هاشم بن عبد مناف» (جد پيامبر اسلام) باشند يا به عبارتي از قبيله بني هاشم بوده باشند. البته در عرف مردم، سيادت بيشتر با نسل حضرت زهرا و امام علي عليهما السلام پيوند خورده است و مشهورترين شاخة اين مجموعه، نسل‌شان به امامان شيعه عليهم‌السلام منتهي مي‌شود در ميان اعراب نيز بيشتر به آنها شريف يا سيد الشريف گفته مي‌شود؛ سادات به خاطر شرافتشان، در قرآن كريم و روايات مورد توجه خاص بوده‌اند و از اين رو احكامي ويژه در فقه اماميه براي ايشان در نظر گرفته شده است. از جمله اينكه، گرفتن زكات از غير سيد بر آنان جايز نيست و بخشي از خمس نيز به فقراء از سادات تخصيص مي‌يابد. به طور كل مباحث سادات در پژوهش حاضر در دو بُعد فقهي و اخلاقي - معنوي، با هدف دفع شبهه در شناخت بني هاشم، درك صحيح وظايف سايرين در قبال ايشان و بيان تكاليف سادات و اشتراكات و افتراقات فقهي در احكام مالي و غير مالي ميان ايشان و غير سادات، طريق انتقال سيادت از طريق پدر، راه‌هاي اثبات سيادت، چراي و چگونگي تعلق گرفتن خمس برايشان به جاي زكات، حرمت تعلق صدقات، نذر، امامت جماعت، وقف، رد مظالم، كفارات، فديه‌ها، هديه‌ها، نكاح سادات و محارم و سن يائسگي و ... شكل گرفته است. در پايان نگارنده به اين نتيجه دست يافت كه در فقه اماميّه علاوه بر مشتركات فراوان احكام ميان تمامي مكلفين اعم از سادات و غير سادات، افتراقاتي چند نيز ميان احكام مذكور وجود دارد كه در منابع اسلامي و فقه شيعه قابل بررسي و اثبات است.