چکیده
يكي از نيازهاي اساسي بشر در طول زندگي، تفريح سالم است و دين جامع اسلام هم كه در بر دارندة تمام نيازهاي روحي و جسمي انسانهاست ،تأييد كنندة اين نياز ضروري است.
با بررسي و دقت در آيات و روايات و سيرة عملي ائمه (عليهم السلام) در مييابيم كه برخوردار بودن از روح و جسم سالم، در گرو امر حياتي تفريحات سالم است.
تفریحات سالم، تفریحات مفید و سازندهای هستند که موجب پرورش قوای جسمی و روحی افراد شده و به تبع، رشد و بالندگی جامعه را تأمین میکنند و به عنوان یکی از نیازهای ضروری بشر مورد توجه منابع اصیل اسلامی قرار گرفته است.
زندگی یکنواخت و فشارهای کاری، خستگی وملال روحی را بهدنبال دارد. در روایات پیشوایان دینی، نحوۀ تقسیم اوقات ساعات شبانه روز به بخشهای مختلف که یکی از آن بخشها به نشاط و شادی و لذتهای حلال اختصاص دارد، مورد عنایت قرار گرفته که دلیل بر مثبت بودن تفریح و ضرورت آن برای انسان از دیدگاه پیشوایان دینی است.
تفريح سالم براي تمامي افراد مخصوصا نسل جوان ضرورتی اجتناب ناپذیر است و آثار مثبت فردي و اجتماعي را در پي دارد. اين مسئله با استناد به آيات و روايات مورد بررسي قرار گرفته و مقبول و مسلم بودن آن از نظر شرع مقدس اسلام اثبات شده است. در مقابل كساني كه تلاش ميكنند تفريح و نشاط را در اسلام مردود جلوه دهند، افرادی کم اطلاع هستند.
امروزه متأسفانه به علت نقشههاي شوم دشمنان، ممكن است در كنار هر تفريح سالم، آسيبی وجود داشته باشد كه لازم است خانوادهها، مدارس، رسانهها و متوليان امور فرهنگي ضمن آسيبزدايي، در نشر فرهنگ و امكانات تفريحات سالم اقدام جدي نمايند.
این امر بایستی با شرایط خاص و مورد پسند شارع مقدس صورت بگیرد تا بتواند نشاط روحی مستمر و پایدار را ایجاد نماید.
از مصاديق مطرح شده در زمينة تفريحات سالم در قرآن و حديث ميتوان به عبادت و ذكر خداوند متعال، استفاده از مظاهر و زيباييهاي طبيعت، ورزش و مسابقه، تفريح در خانه و حضور در جلسات علمي اشاره كرد.
کلیدواژه ها: تفریح سالم، سرگرمی، آداب زندگی، امکانات تفریحی، تندرستی.
نتيجه گيري
1- در فرهنگ غني اسلامي كه برگرفته از دو سرچشمه ي نوراني قرآن وسنت اهل بيت (عليهم السلام) است، برنامه ي كامل سعادت انسـانها در دنيا و آخـرت آورده شده است . كه از جـمله ي اين برنامه ها پرداختن به تفريحات سالم است .
2- تفريحات سالم همان تفريحات صحيح و بي عيبي هستند كه تضمين كننده ي سلامت روحي و جسمي افراد در دنيا و ثواب و پاداش آنها در آخرتند.
3- ضرورت تفریح در زندگی بشر با کمک متون دینی ، تأیید و اثبات شده است ؛ زیرا زندگی یکنواخت و فشارهای کاری ،خستگی وملال روحی را بدنبال دارد. در روایات پیشوایان دینی ، نحوۀ تقسیم اوقات ساعات شبانه روز به بخشهای مختلف که یکی از آن بخشها به نشاط و شادی و لذتهای روان اختصاص دارد ، مورد عنایت قرار گرفته که دلیل بر مثبت بودن تفریح و ضرورت آن برای انسان از دیدگاه پیشوایان دینی است.
4- مهمترین نکته ارزشمند در آموزه های دینی پیرامون تفریح این است که باید با شرایط خاص ومورد پسند شارع مقدس صورت بگیرد ، تا بتواند ایجاد نشاط روحی مستمر و پایدار را داشته باشد.
5- مصاديق مطرح شده در زمينه ي تفريحات سالم توسط قرآن وحديث متنوعند كه براي مثال مي توان به عبادت و ذكر خداوند متعال ،استفاده از مظاهر و زيباييهاي طبيعت ،ورزش ومسابقه ، تفريح در خانه و با خانواده ،حضور در جلسات علمي اشاره كرد.
6- به دنبال پرداختن به تفريحات سالم ومطلوب در اسلام ،آثار مفيدي چون سلامت روح و روان ،سلامت جسم ،كاركردهاي مفيد اجتماعي و اقتصادي و... حاصل مي شود و نشاط ولذت واقعي را براي افراد به ارمغان مي آورد.
7- بايد توجه داشت كه دركنار هر تفريح سالم وسازنده اي آسيب هايي وجود دارد كه نيازمند آگاهي و دقت ويژه ي افراد هنـگام عـمل مي باشدكه عـلاوه بر افـراد مبـتـلا به لازم است خانواده ها،مدارس ، رسانه ها ،ومتوليان امور فرهنگي هر منطقه در آسيب زدايي از تفريحات و ايجاد فضاي مناسب تفريحي همت گمارند.
8- در اين پژوهش با بررسي مسأله تفريحات سالم از ديدگاه آيات و روايات به روش توصيفي -كتابخانه اي و در پي يافتن سؤالاتي چون جايگاه تفريحات سالم در آيات و روايات چيست ؟و يا مصاديق تفريحات سالم از منظر آيات و روايات كدامند ؟ و يا چه آثار ي را در پي دارند؟و ...، به اين نتيجه رسيديم كه تفريحات سالم در دين اسلام امري مقبول ومورد اجراست و آثار مفيدي را در پي دارد وكساني كه تلاش مي كنند شادي و تفريح را در دين اسلام مردود جلوه دهند افراد بی خردی بيش نيستند.
فهرست منابع
*قرآن کریم
* نهج البلاغه
*صحیفه سجادیه
1- ابن شعبه الحرانی ،حسن بن علی(1404ق) ،تحف العقول(چاپ دوم)، قم : مؤسسۀ انتشارات اسلامی .
2- ابن فارس ، احمد( 1404ق) ، معجم مقاییس اللغه ،تحقیق محمد عبدالاسلام هارون، قم:مرکز نشر اعلام اسلامی.
3- اكبري ،محمود،(1380)غم و شادي در سيره معصومان (عليهم السلام ) (چاپ اول) ،تهران:نگار .
4- الهندی البرهان فوری، علی متقی بن حسام الدین (1409ق)، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال (چاپ اول)، بیروت ، مؤسسه الرساله.
5- انزلي ،حسن،(1370)،آداب معاشرت(چاپ سوم) ، بي جا: انتشارات انزلي .
6-انوری ، حسن ،(1381) ، فرهنگ بزرگ سخن(چاپ اول) ، تهران :سخن ، 8جلد.
7- پرهیزکار، هادیه ، (1391)شادی و نشاط از دیدگاه قرآن و حدیث ، چاپ دوم، قم: ناشر بوستان کتاب.
8- پور باقر، ايرج، (1375)،روان در ماني براي همه(چاپ دوم)، بي جا: انتشارات زرين.
9- جوادي آملي ،عبدالله،(1391)، مفاتيح الحياه(چاپ دوم) ، قم :مركز نشر اسراء.
10- چوپانی ، یدالله،(1383)، دین و شادمانی ، چاپ اول، قم: انتشارات مؤسسۀ فرهنگی سماء.
11- حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق) ، وسائل الشیعه الی التحصیل مسائل الشریعه ،چاپ اول، ج1و5و 7و 11و 12و15و20 قم: ناشر آل البیت.
12-خدامي ، اسد الله ،(1385)،شادي كيمياي زندگي(چاپ اول) ، قم: انتشارات پيام حجه عليه السلام.
13-دشتی ،محمد ،(1379)امام علی (عليه السلام) وتفریحات سالم ، قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المؤمنین (عليه السلام).
14- دانش، شکر الله ،( 1384) شادی ونشاط درمتون اسلامی(چاپ اول)، تهران:وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
15-دهخدا ،علی اکبر ،(1373)،لغت نامه دهخدا(چاپ اول) ،تهران: دانشگاه تهران ، سازمان لغت نامه دهخدا .
16-راغب اصفهانی، حسین بن محمد،(1387)،مفردات الفاظ قرآن کریم،ترجمۀ حسین خدا پرست(چاپ اول)،قم:دفتر نشرنوید اسلام،.
17- سبحاني نيا ،محمد ،(1382)، جوان و آرامش(چاپ اول) ،قم: مؤسسه بوستان كتاب .
18- سماک امانی ، محمدرضا، (1385)،شادی در اسلام ،چاپ اول،کرج:آموزش کشاورز.
19- طبرسی، میرزا حسین، (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج2،13، 14، چاپ اول، قم:نشر آل بیت.
20- طریقه دار ، ابوالفضل ،(1383)، شرع وشادی(چاپ دوم) ،بي جا:انتشارات حضور .
21- عبدالهی خوروش ، حسین، (1387)،تأثیر موسیقی بر اعصاب و روان ، چاپ نهم، اصفهان:نشر باران.
22- قرشي ،بنابي،علي اكبر،(1386)،قاموس قرآن (چاپ يازدهم)،ج3،تهران:دارالكتاب اسلامي.
23- کرمی فریدونی ،علی(1384)، نهج الفصاحه(چاپ هشتم)، قم:انتشارات حلم.
24- کریمی ، عبدالعظیم(1380)، تربیت طربناک ،چاپ اول،قم: مؤسسۀ فرهنگی منادی تربیت.
25- کلینی ، محمد یعقوب،(1387) اصول کافی ، ترجمه سید جواد مصطفوی(چاپ اول) ،ج1و 2و 4و 5و 6و 8.تهران:انتشارات ولیعصر.
26- کی نیا، مهدی ، (1373)، مبانی جرم شناسی در تهران، چاپ اول ، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
27-لقمانی ، احمد(1388)، موضوعات و شیوه های گفتگو با نسل جوان ، چاپ ششم، قم:انتشارات بهشت بینش.
28- همو،(1388)،خنده ، شوخی ، شادمانی ، چاپ چهارم ، قم:انتشارات بهشت بینش.
29- مجلسی، محمد باقر ،(1403ق)بحارالانوار(چاپ سوم) ،ج16،73،75،77،79 بیروت: مؤسسۀ الوفاء .
30- محمدری شهری،محمد،(1381)، میزان الحکمه(چاپ اول) ،ج2 ج4،5و 7و8 قم : دار الحدیث.
31- مشكيني اردبيلي ،علي ،(بي تا)،مصباح المنير،بي جا.
32- مطهري ،مرتضي(1379)،بيست گفتار ،قم:انتشارات صدرا .
33- معین، محمد،(1364)، فرهنگ فارسی معین(چاپ هفتم) ،ج1،تهران: امیر کبیر.
34- مکارم شیرازی ،ناصر،(1354) ،تفسیر نمونه ج1و 26 (چاپ اول)،تهران : دار الکتب الاسلامیه.
35- سایت googel،محمد حسن طارمی، مقالـۀ شناسایی جرایم رایانه ای.