چکیده
زندگی و حیات انسان به دنیای مادی این جهان ختم نمیشود. حیات جاودان اخروی در انتظار انسان است. در واقع علت به دنیا آمدن انسان، رسیدن به درجات والای انسانیت و کمال، به کمک نعمتها و مشکلات است. بهترین انیس و رفیق راه برای رسیدن به این درجات، «قرآن کریم» است. انس با قرآن کریم در زندگی معنوی انسان جزو ملزومات است. به گواهی آیات الهی و فرمایشات ائمه معصومین (علیهم السّلام)، قرآن برای نجات بشر از غرق شدن در دنیای مادی نازل شده است. معارف بلند قرآن میتواند انسان را به مقام والای انسان کامل برساند. برخی از مسلمین گمان میکنند که صِرف قرائت قرآن باید آنان را از آتش جهنم نجات دهد. در حالی که طبق آیات و روایات، باید با انس به معارف قرآن، به دستورات خداوند در کتاب وحی عمل کنند. برای برخی از افراد انس با قرآن کریم نامفهوم است. نمیدانند چگونه میتوانند با قرآن کریم مأنوس باشند. انسان میتواند از مصادیق متنوع انس با قرآن کریم مانند نگریستن در قرآن و تلاوت آن، همراه داشتن قرآن، تدبر و تفکر در آیات الهی، مطالعه تفسیر کلام وحی، ترجمه و تأویل آیات الهی بهره گیرد. انسان مؤمن میداند در دنیایی زندگی میکند که هر لحظه در خطر سقوط از مقام انسانیت و افتادن در دام شیطان، به علت دوری از قرآن وجود دارد.
با تامل و تدبر در روایات ائمه اطهار(علیهم السّلام) واقف می شوید که در تمام لحظات زندگی باید به دامان امن قرآن پناه برد.
كليدواژه ها: تعلیم قرآن، انس با قرآن، مصادیق انس، قرائت قرآن، تفسیر و تأویل قرآن، حفظ قرآن.
نتیجه
قرآن کریم وفرمایشات ائمه اطهار -علیهم السّلام-، جایگاه و ارزش کلام الهی را بیان کردهاند و انسان را به بهرهمندی از سفره الهی (قرآن کریم) ترغیب و تشویق کردهاند. یکی از راههای استفاده از قران مجید، انس با آن است. انس با قرآن ،کلام الهی، روشهای مختلفی دارد. انسان میتواند از مصادیق متنوع انس با قرآن کریم مانند نگریستن در قرآن و تلاوت آن، همراه داشتن قرآن، تدبر و تفکر در آیات الهی، مطالعه تفسیر کلام وحی، ترجمه و تأویل آیات الهی که در تحقیق اشاره شدهاست، بهره بگیرد. انسان مؤمن میداند در دنیایی زندگی میکند که هر لحظه در خطر سقوط از مقام انسانیت و افتادن در دام شیطان، به علت دوری از قرآن وجود دارد. او باید در نظر داشته باشد که عوامل مهمی میتواند راه انس با قرآن را برای او هموار کند و مواردی نیز میتواند سدّ راه او شود. مسلمان باید پس از آشنایی با عظمت و ویژگیهای قرآن از طریق مطالعه فرمایشات ائمه هدی –علیهم السلام-، به مواردی همچون پاکی و طهارت روح، ولایت، خشوع و توفیق الهی به عنوان عوامل حصول انس با قرآن و معصیت، خودبینی، پلیدی روح و ... را به عنوان موانع حصول انس با قرآن توجه و دقت لازم را داشته باشد. در واقع توجه به هر دو مورد،انسان را در رسیدن به مقصود حقیقی که همراه شدن با قرآن است؛ کمک میکند. وجود هرکدام از عوامل یا موانع در وجود انسان، به معنای عدم وجود دیگری است. اگرچه انس با قرآن در دنیای کنونی، سختیهای بسیاری دارد؛ اما اثرات دنیوی و اخروی بیشماری بر آن مترتب است. اثرات دنیوی مانند آرامش روحی، دوری انسان از تنهایی و اثرات اخروی همچون کفاره گناهان، همراهی قرآن با قاری در قیامت. مطلب مهم و ضروری این است که انسان باید بهترین و بیشترین وقت و لحظات عمر خود را وقف قرآن کند. دنیای فانی و زودگذر ارزش ندارد که انسان عمر خود را در آن به هدر دهد و قرآن و ارتباط با آن را فدای به دست آوردن متاع کم دنیوی کند. به کمک قرآن میتوان هم به دنیا رسید و هم به آخرت. یعنی اگر قرآن داشته باشد همه چیز دارد و اگر قرآن و رضایت قرآن را نداشته باشد نه دنیا را دارد و نه آخرت را!. در این نوشتار برای بیان مصادیق و اثرات دنیوی و اخروی انس با قرآن مجید، از روایات ائمه اطهار –علیهم السلام- استفاده شده است تا هم اثرگذاری آن بر مخاطب بیشتر باشد و هم مخاطب بتواند پس از تفکر و اندیشه، به صورت اختیاری به طرف قرآن جذب شود.
إن شاء الله خداوند مهربان، دست همه شیعیان امیرالمؤمنین علی –علیه السلام- را به دامان امن قرآن برساند.
فهرست منابع
1. قرآن مجید، ترجمه آیت الله مکارم شیرازی –حفظه الله-.
2. نهجالبلاغه (1379)، ترجمه محمد دشتی، چاپ هفتم، قم: نشر مشرقین.
3. صحیفه کامله سجادیه (1381)، ترجمه علیرضا رجالی تهرانی، قم: انتشارات خادم الرضا –علیه السّلام-.
4. نهجالفصاحه (1383)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ هفتم، اصفهان: مرکز انتشارات خاتم الأنبیاء –صلی الله علیه و آله-.
5. پژوهشکده تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه (1381)، علوم و معارف قرآن، تهران: اداره آموزشهای عقیدتی –سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
6. جوادی آملی، عبدالله (1382)، قرآن حکیم از منظر امام رضا –علیه السّلام-، ترجمه زینب کربلایی، چاپ سوم، قم: إسراء.
دهشیری، حسن، جعفری، رحمت (1381)، همگامی امام حسین –علیه السّلام- با قرآن، قم: نشر روح.
امام خمینی، سید روح الله (1375)، تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی –رحمت الله علیه-
خوئی، سید ابوالقاسم (1361)، شناخت و اعجاز قرآن، بیجا: بینا.
رحمتی شهرضا، محمد (1389)، گنجینه معارف، چاپ دوم، قم: انتشارات صبح پیروزی.
زاهری، احسان (1380)، نفس انسان حرم الهی، قم: نشر الطیار.
ستوده، امیر رضا (گردآورنده)، (1373)، پا به پای آفتاب، تهران: نشر پنجره.
شاکر، محمدکاظم (1388)، روشهای تأویل قرآن (چاپ سوم)، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
شاکر، محمدکاظم (1382)، مبانی و روشهای تفسیری، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمد حسین (1367)، المیزان فی تفسیر القرآن(بیچا)، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 20جلدی.
طبسی، محمدجواد (1374)، حقوق فرزندان در مکتب اهل بیت –علیهم السّلام-، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
عالینژاد، صمد (1391)، ختم قرآن در سیره بزرگان دین، دوماهنامه علمی –فرهنگی پیام، ش111، صص105-84.
عزیزی، عباس (1378)، سیمای قرآن در آثار استاد علامه آیت الله حسنزاده آملی، قم: نشر نبوغ.
علاءالدین، سید محمّد رضا (1386)، فرهنگ سازی تلاوت قرآن در نماز، فصلنامه قرآنی کوثر، ش 26، صص56-46.
فولادگر، محمد (1386)، قرآن در نهجالبلاغه، فصلنامه قرآنی کوثر، ش26، صص45-39.
قرائتی، محسن (1390)، دقائقی با قرآن (چاپ شانزدهم)، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
شیخ قمی، عباس (1383)، مفاتیح الجنان (چاپ پانزدهم)، قم: نشر نبوغ.
قنادی، صالح (1389)، قرآن شناسی (چاپ ششم)، قم: دفتر نشر معارف.
شیخ کلینی، محمد بن یعقوب (1381)، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمرهای، چاپ پنجم، تهران: انتشارات اسوه، 6جلدی.
گلی زواره، غلامرضا (1379)، فرازهای فروزان، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی حضور.
علامه مجلسی، محمد باقر (1388)، بحار الأنوار، قم: نور وحی.
محمّدی ریشهری، محمّد (1385)، میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی (چاپ هشتم)، قم: دارالحدیث، 10جلدی.
معرفت، محمدهادی (1378)، علوم قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
معماریان، مهدی (1382)، در راه بندگی، قم: نشر لسان الصدق.
معلوف، لویس (1380)، المنجد، ترجمه محمد بندرریگی (چاپ سوم)، تهران: انتشارات ایران، 2جلدی.
مکارم شیرازی و همکاران (1380)، تفسیر نمونه (بیچا)، قم: دارالکتب اسلامیه.
ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا (1379)، المراقبات، ترجمه علیرضا خسروی، قم: انتشارات آل علی –علبه السّلام- .
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی –رحمت الله علیه- (1391)، قرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی –رحمت الله علیه- (چاپ ششم)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی –رحمت الله علیه- .
مهر، رسول (1391)، سخنرانی های کوتاه، دوماهنامه علمی –فرهنگی پیام، ش111، صص45-20.
نادعلی، فاطمه (1387)، لذتهای معنوی، هدیه ویژه خداوند، فصلنامه قرآنی کوثر، ش27، صص74-62.
نخعی، علیرضا (1390)، چشمه سار معرفت (چاپ دوم)، مشهد: بخش فرهنگی مسجد و حسینیه الزهرا –علیهاالسّلام-.
نصیری، علی (1389)، قرآن شناسی، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
نعمتی، علی رضا (1389)، شرحی بر مواعظ حضرت موسی بن جعفر –علیهم السّلام-، قم: نشر انوار هدایت.
نقیپورفر، ولیالله (1387)، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن (چاپ سوم)، قم: انتشارات اسوه.
نیلیپور، مهدی (1385)، بهشت اخلاق، قم: نشر مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر -علیه السّلام- .
یثربی، میرسید محمّد (1391)، امیرالمؤمنین -علیه السّلام- سرآمد خوبیها آماج دشمنیها، قم: نشر علامه بهبهانی.