چکیده
مدیریت فرآیند به کارگیری منابع مادی و انسانی در سازماندهی منابع مادی و امکانات در راستای رسیدن به اهداف است. امروزه هیچکس نیست که ادعا کند کشورش یا حتی خانواده اش فاقد ویژگیهای مدیریتی است. بحث حاضر بیشتر ناظر به ویژگیهای مدیریت کلان جامعه از دید قرآن و نهج البلاغه است. مدیر اقتصادی باید حضور فیزیکی لازم یعنی رعایت زمان کار را لحاظ کند و به بهانههایی مانند کمبود وقت، از برنامهریزی و اختصاص بودجه مالی و زمانی لازم برای هر کاری ابا نکند؛ چرا که اینگونه موارد انحراف را پیدا میکند و برنامة جبران زیانهای انحرافی را طراحی میکند.
استمرار، تداوم و استواری بسیار مهم است. تخفیف مالیاتی و رعایت مصالح بیت المال کمک فراونی در موفقیت مدیریت دارد. مدیر اقتصادی باید به رعایت عدالت در جامعه بپردازد و مراقب باشد سیاستهای پولی اتخاذ شده سر از نظام طبقاتی در نیاورد و افراد ناتوان و کم درآمد حمایت شوند. چند ویژگی از سایر ویژگیها در مدیر سیاسی مطرح است؛ از جمله اینکه چون اهل جدال احسن است باید عالم به معارف الهی باشد، نباید در حکومتهای ظالم، جائی داشته باشد. با وجود لایقتر از او، در آن مقام اقدام نکند. البته باید مصالح اجتماع را نیز با دید اجتماعی خود درک کند. در ارتباط با کشورهای اسلامی اصل معاشرت اسلامی و حمایت را سرلوحه امور کند اما در باب کشورهای همسایه معاشرت انسانی و اسلامی و در برابر کشورهای غیر همجوار کافر، اصل نفی سبیل را در اصل صلح و تفاهم وارد بداند. مدیران فرهنگی باید به خرده فرهنگها و فرهنگ ملی تحت مدیریت خود تسلط داشته باشند. نباید غفلت کند که تمدن به عنوان بعد مادی جامعه و سخت افزاری آن در برابر دین، که بعد معنوی جامعه است و فرهنگ ملی را می سازد قرار گیرد در غیر اینصورت تمدن عامل جنگها و عقب ماندگیها خواهد شد. مدیر فرهنگی بیش از سایر مدیران باید اصل عدالت و وحدت را رعایت کند. مدیران در بعد اجرائی خود باید تعهدزائی کنند و گرنه در هیچکاری پیشرفت نخواهند کرد و تعهدزائی گامهایی را لازم دارد که از ایجاد تقوا شروع می شود و به گشاده دستی ختم می شود. کاهش مقاومت در برابر تحولات، نیازمند صراحت و مشکلیابی مرحلهای و در گام نهایی برخورد با کارگزاران خائن است.
کلید واژه ها : مدیریت سیاسی، مدیریت فرهنگی، مدیریت مقاومت، فرهنگ ملی، مدیریت در نهج البلاغه، مدیریت قرآنی.
نتیجه:
مدیر اقتصادی باید حضور فیزیکی لازم یعنی رعایت زمان کار را لحاظ کند و به بهانههائی مانند نداشتن وقت از برنامهریزی و اختصاص بودجه مالی و زمانی لازم برای هر کاری اباء نکند؛ چرا که اینگونه موارد انحراف را پیدا میکند و برنامه جبران زیانهای انحرافی را طراحی میکند. در تمام این مدت باید مستمرانه به کار خود بپردازد و تداوم را لحاظ کند و از اخذ تصمیمهای شدید و جدیدی نهراسد و استواری خود را حفظ کند. تخفیف مالیاتی و رعایت مصالح بیت المال کمک فراونی در موفقیت مدیریت دارد. مدیر اقتصادی باید به رعایت عدالت در جامعه بپردازد و مراقب باشد سیاستهای پولیشان سر از نظام طبقاتی در نیاورد. باید افرادی که در حیطه مدیریت آنها دچار بحران ناتوانی شدهاند از همه جهت تامین شوند. ده ویزگی در مدیران سیاسی بسیار مهم است ؛ از جمله اینکه چون اهل جدال احسن است باید عالم به معارف الهی باشد، نباید در حکومتهای ظالم جتئی داشته باشد چه در حال و چه در گذشته. همیشه به دنبال بهترینها باشد و با وجود لایقتر از و درآن مقام خود اقدام به آن نکند. البته باید مصالح اجتماع را نیز با دید اجتماعی خود درک کند و و چون سلاحی خطرناک در دست خواست های ناروای اجنماع نباشد. در ارتباط با کشورهای اسلامی اصل معاشرت اسلامی است و حمایت را سرلوحه امورکند اما در باب کشورهای همسایه معاشرت انسانی و اسلامی و در برابر کشورهای غیر همجوار کافر اصل نفی سبیل را در اصل صلح و تفاهم وراد بداند. مدیران فرهنگی باید به خرده فرهنگها و فرهنگ ملی تحت مدیریت خود را تسلط داشته باشد. نباید غفلت کند تمدن به عنوان بعد مادی جامعه و سخت افزاری آن در برابر دین که بعد معنوی جامعه است و فرهنگ ملی را می سازد قرار گیرد وگرنه این تمدن عامل جنگها و عقب ماندگیها خواهد شد. مدیر فرهنگی بیش از سایر مدیران باید اصل عدالت و وحدت را رعایت کند. مدیران در بعد اجرائی خود باید تعهدزائی کنند و گرنه در هیچکاری پیشرفت نخواهند کرد و تعهدزائی گامهائی را لازم دارد که از ایجاد تقوا شروع می شود و به گشاده دستی ختم می شود و در این میان بیان موضعها و عمل به وعدهها و بیان بیمها و امیدها و گشاده دستی است. مدیر اگر میخواهد از مقاومتها در برابر تحولات کم کند، باید صریح سخن بگویداما جو سالمی را نیز با اقداماتی ایجاد کند و مشکلیابی مرحلهای ر انادیده نگیرد و در گام نهائی با برخورد با کارگزاران خیانت کار مواجهه کند که خود شیوه خاص دارد.
فهرست منابع:
* قرآن
* نهج البلاغه
1. آقایی فیشانی، تیمور(۱۳۷۷)، خلاقیت و نوآوری در انسانها وسازمانها، چاپ اول، تهران، نشر ترمه.
2. آقاجانی، آرش(پاییز 1385 )، تبیین ویژگی های مدیران از دیدگاه حضرت علی (ع) در نهج البلاغه ، مجله اندیشه صادق ، شماره 24.
3. آمدی ، عبدالواحد بن محمد،غرر الحکم و دررالکلم، ج2،1،انتشارات امام عصر ، نرم افزار باب العلم، دفتر اول
4. ابوطالب و دیگران، خدمتی(1381)، مدیریت علوی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
5. احمد خانی، مسعود،(1379)، الگوسازی رفتار مدیران با توجه به نامههای امام (علیه السلام) در نهج البلاغه.
6. اصلی پور، محمد(1377)مدیریت و رهبری با سیری در نهج البلاغه ج1،نشر شورا ، نرم افزار باب العلم دفتر اول
7. تقوی،رضا(1384)، تاملات فرهنگی، (چاپ اول) ،بیجا:انتشارات نخیل.
8. پرویزی، سعید، سازمان اداری مالی در زمان رسول الله(صلوات الله علیه و آله وسلم).
9. شوشتری،محمد تقی، بهج الصباغة فی شرح نهجالبلاغه، انتشارات دارامیرکبیر، نرم افزار باب العلم ، دفتر اول.
10. شیخ طوسی،محمد بن حسن(1401) تهذیب الأحکام،بیروت:انتشارات دارالتعارف .
11. طباطبائی، محمد حسین،(1393ق)، المیزان فی تفسیرر القرآن، بیروت:داراحیاء التراث العربیه.
12. ذکائی، محمد سعید (1381)؛سبک زندگی و هویت. مجله رشد اموزش علوم اجتماعی، شماره20و 21
13. رشاد، علی اکبر، دانشنامه امام علی (علیه السلام) (چاپ دوم) ، ج7، تهران ،نرم افزار باب العلم،دفتر اول.
14. رضائیان، علی،1374 ،اصول مدیریت، (چاپ ششم)، تهران: انتشارات سمت.
15. رحمانی، محمد، (1379 ) ، بیت المال در نهج البلاغه ، مجله حکومت اسلامی، شماره17.
16. حبوباتی، رضا، صد درس اعتقادی از نهجالبلاغه، انتشارات برهان، نرم افزار باب العلم ،دفتر اول.
17. حاجی ده آبادی، محمد علی (1383)، مدیریت فرهنگی ، سازمان برنامه ریزی و نظارت مدیریت تدوین متون و منابع آموزشی، انتشارات امام عصر. چاپ دوم، مرکز نشر هاجر .
18. حسینی،مهدی،1382،،مدیریت فعالیت های فرهنگی،قم،نشر هاجر.
19. خسروی، محمود، ملاک های انتخاب و انتصاب نیروی انسانی در مدیریت اسلامی با تأکید بر نهج البلاغه، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته معارف و مدیریت، تهران، دانشگاه امام صادق (علیه السلام).
20. علوی تراکمهای، مجتبی) 1377)شرح خطبه متقین در نهجالبلاغه,عوالم قبل از عالم خلقت، ، چاپ اول،قم: هجرت، نرم افزار باب العلم،دفتر اول.
21. علاقمند، علی، ،بی تا ،مقدمات مدیریت آموزشی،چاپ29،نشرروان .
22. علاقه بند،علی(1384)، مقدمات مدیریت آموزشی، چاپ29،بیجا:انتشارات روان.
23. عمید زنجانی، عباس علی، (1379) ،فقه سیاسی، حقوق تعهدات بین المللی در اسلام، انتشارات سمت.
24. عمید،حسن،فرهنگ فارسی ،1360،فرهنگ فارسی،چاپ سوم،انتشارات امیر کبیر.
25. قوچانی، محمود، 1374،فرمان حکومتی پیرامون مدیریت (شرح عهد نامه امیرالمونین علی ابن ابی طالب علیه السلام به مالک اشتر ، تهران ، مرکز آموزش مدیریت دولتی .
26. کارشناسان قرآن و معارف اسلامی اداره کل امور فرهنگی و هنری معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش(1376) نظارت مردمی در نهج البلاغه، دفتر نشر امام علی (علیه السلام)دفتر اول، نرم افزار باب العلم
27. گروه مطالعاتی موسسه قرآنی ندای ملکوت،(1390) جهاد اقتصادی .قم:انتشارات یوسف زاهرا(سلام الله علیها)
28. محمدی ری شهری،محمد،دانشنامه امام علی (علیه السلام)، ج4،نرم افزار باب العلم، دفتر اول
27.محمدی ری شهری، محمد ، میزان الحکمه، ج20. تهران، انتشارات فیضیه، چاپ دوم 1392هـ ق/1351هـ ش.
29. محمدی، کاظم،دشتی،محمد؛المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، نرم افزار باب العلم، دفتر اول
30. مجلسي ، محمدباقر ، بحارالانوار ، ج 74،بيروت ، داراحياء ، التراث العربي ، چاپ سوم
31. مکارم شیرازی،ناصر و همکاران(1385)،تفسير نمونه( چاپ 33،) جلد 5،25 تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
32. مکارم شیرازی، ناصر، شرح نهج البلاغه، انتشارات اسلامیه ،نرم افزار باب العلم دفتر اول.
33. مومنی ، مصطفی ،سیصد نکته در مدیریت اسلامی،سایت مدیران
34. مورهد،گریفین،(۱۳۸۰)رفتار سازمانی، ترجمه مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، تهران:انتشارات مرواری.
35. هاشمزاده هریسی، هاشم(1374)، فرهنگ قرآن، ج21چاپ ششم، ناشر رامین، نرم افزار دانشنامه قرآن جامع2.
36. هاشمی رفسنجانی،اکبرو جمعی از محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن(1379) ،تفسیر راهنماج15و21، نتشارات دفترتبلیغات اسلامی ، چاپ دوم، نرم افزار دانشنامه جامع2.
37. نوری، حسین ، بیت المال در نهج البلاغه ، انتشارات بنیاد نهج البلاغه، نرم افزار باب العلم، دفتر اول.
38. نوید،مهدی،1375، مدیر فعال و مدیر منفعل، مجله تدبیر، شماره 64، پایگاه نورمگز
39. قره باغی، علی اصغر 1382، واژگان و اصطلاحات فرهنگ جهانی خرده فرهنگ، شماره 49، مجله گلستان.
