نتیجه‌گيري
با عنایت به سیر تحقیق نتایج رساله حاضر به شرح ذیل می باشد:
ظریف‌ترین، زیباترین و لطیف‌ترین رفتار و کردار از انبیای اولوالعزم که صاحبان کاملترین شریعت و برنامه سلوک از جانب پرور دگار متعال می‌باشند، صادر می‌شود، بنابراین بهترین الگو و سرمشق برای هدایت انسان به سیر الی الله وسعادت ابدی می‌باشند. از دیگر نتایج می توان به تفاوت ادب و اخلاق اشاره نمود.اخلاق که صفت و ملکه نفسانی است مانند زیر بنا و پایه است و ادب همانند هنر ظریف‌کاری و نازک کاری است، ادب هر چیزی جمال و زیبایی آن است. انسان با ادب نیز باید اخلاق و مبنای اصیل و زیبایی داشته باشد تا ادب یعنی ظریف‌ترین و زیباترین، رفتار و گفتار از او صادر شود و کسی که زیر بنا و اخلاق ناپسند داشته باشد هرگز هنر ادب و ظرافت در رفتار و گفتار از او صادر نخواهد شد. بنابر این انسان با ادب کسی است که کارها و حرکات وی به زیباترین، لطیف‌ترین و ظریف‌ترین وجه انجام گیرد. همچنین ادب رابطه مستقیم با تربیت دارد و از طریق تعلیم و تربیت می‌توان به ادب دست یافت و هر چه تربیت کامل‌تر و افزون تر به همان میزان ادب افزون‌تر می‌گردد و انبیای اولوالعزم بالاترین تربیت ربوبی و کاملترین ادب را دارا می‌باشند.انبیای اولوالعزم در قله کمال ادب، اخلاق و تربیت بوده خصوص ادبشان با خدا به مرحله‌ای از عبودیت و تسلیم رسیده بودند که همه خیر و نعمت‌ها را از آن خدا دانسته، هیچ‌گونه استقلالی برای خود قائل نبودند و خود را فقیر محض و نیازمند به درگاه الهی دانسته، لحظه‌ای از یاد خدا غافل نمی‌شدند و در مقام و منزلت، مراتب ایشان متفاوت است، در این میان برجستگی رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و مقام ویژه ایشان نزد پروردگار متعال بسیار چشمگیر است. ویژگی دیگرادب انبیای اولوالعزم در ارتباط با مردم این است که در عین حالی‌که مردم همزمان انبیای اولوالعزم رفتار نا شایست و گفتاری بی‌ادبانه داشتند پیامبران اولوالعزم مؤدب بودند، حتی در مواقعی که به آنها توهین می‌شد باز جانب ادب را رعایت می نمودند. نتیجه اینکه انبیاء بدین وسیله روش مؤدب شدن و نحوه سلوک افرادجامعه نسبت به یکدیگر را به آنان آموزش می‌دادند.
پيشنهادات
با بررسی‌ها و سیر مطالعاتی صورت گرفته در زمینه ادب و تربیت اسلامی، برای دستیابی به یک جامعه آرمانی و فاضله و بازیابی مسیر صحیح از مسیرهای انحرافی، باید یک نگرش عمیق به برنامه‌های دین و فرهنگ ادب و اسلامی داشت و ادب و تربیت صحیح را در متن زندگی هر شخصی رسوخ داد و این دستاورد با الگو گرفتن از انبياء و اوصياي ايشان، كه تنها واسطه‌ي تعاليم حياتبخش و تعاليم حقه‌ي الهي مي‌باشند، حاصل مي‌شود.
فهرست منابع و مآخذ
- قرآن كريم
- نهج‌البلاغه
منابع فارسي:
1- ابن ابی الحدید، عز الدین ،بی تا، شرح نهج‌البلاغه، محقق محمد ابراهیم، تهران،دار احیاءالتراث العربیة.
2- ابن خلدون،بی تا، تاریخ ابن خلدون ، مترجم عبد المحمد آیتی، بی جا، مؤسسه مطالعات و تحقیقات.
3- استر آبادی، سید شرف الدین،1421، تأویل الآیات، محقق حسین استاد ولی، قم، موسسه النشر الاسلامی.
4- افرام البستانی، فؤاد،1360 فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، تهران، اسلامی.
5- الزحیلی، وهبه، 1389،سیمای پیامبر اسلام، ترجمه خالد ایّوبی نیا، انتشارات حسینی اصل.
6- بابویه قمي(شیخ صدوق)، محمد،1404،عیون اخبار الرضا،محقق حسین اعلمی،بیروت،موسسه الاعلمی للمطبوعات.
7-__________________________،1403،معانی الاخبار،محقق علی اکبر غفاری،قم،انتشارات اسلامی.
8- بحراني، سيدهاشم، 1416،البرهان في تفسير القرآن، تهران، بنياد بعثت.
9- تهرانی، میرزا جواد،1388،مصباح الهدي، قم، معارف اسلامی امام رضا.
10- جبران، مسعود،1382، فرهنگ رائد الطلاب، مترجم عبدالستار قمری، تهران، ، انتشارات یادواره امام.
11- جوادی آملی، عبدالله،1390، تفسير موضوعي، ادب توحیدی انبیا در قرآن، تنظیم سعید بند علی ، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم.
12- حسيني شاه عبدالعظيمي، حسين،1363، اثني عشري، بي‌جا، انتشارات ميقات.
13- خزائلي محمد علي - فردوسي، ايزدي،1382، تحليلي از دعاهاي انبيا در قرآن، قم، چاپ دفتر تبليغات.
14- ديلمى، حسن بن محمد،1376،إرشاد القلوب ، ترجمه علی سلگى، قم، ناصر.
15- راغب اصفهانی، حسين،1375،المفردات فی غریب القرآن، ترجمه غلامرضا خسروي حسيني ، تهران، انتشارات مرتضوي.
16- سیاح،احمد،1385،فرهنگ بزرگ جامع نوین عربی به فارسی (2-1) ،تهران،انتشارات اسلام.
17- طباطبايي، سيد محمد حسين، بی تا،ترجمه الميزان، سید محمد باقر موسوی همدانی، ،بی جا، دفتر انتشارات اسلامی.
18- طبرسی، فضل بن حسن،1377،ترجمه تفسیر جوامع، مشهد بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
19- طوسی، محمد بن حسن،بی تا،التبیان فی التفسیر المیزان، بیروت ، دار الاحیاء التراث العربی .
20- فیض الاسلام سید علینقی،1351،نهج‌البلاغه، تهران، فقیه.
21- کلینی، محمد بن يعقوب،بی تا،اصول کافی، بی جا، دفتر نشر فرهنگی اهل بیت.
22-___________________،1388،تحفه الاولیا(ترجمه اصول کافی)،قم،دارالحدیث.
23- مطهری، مرتضی،1349،جاذبه و دافعه علی علیه السلام، قم، انتشارات صدرا.
24- مفيد، محمد، الأمالي، محقق استاد ولی وهمکاران، قم، ناشر کنگره شیخ مفید، 1413.
25- مکارم شیرازی ، ناصر، تفسیر نمونه ، تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، 1374ش.
26- نوري، ميرزا حسين،بی تا،مستدرك الوسائل،بی جا، نشر مؤسسه آل بيت.
27- هاشمي رفسنجاني، اكبر،بی تا،تفسير راهنما، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
منابع عربي:
28- آلوسی، سید محمود،بی تا، روح المعانی فی تفسیر القرآن، تصحیح محمد حسین العرب، بیروت، دار الفکر.
29- آمدی التمیمی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، قم، دفتر تبليغات، الطبعه الاولی، 1366.
30- ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم، موسسه اسماعیلیان، بي‌تا.
31- ابن عربي، محی الدین، تفسيرالقرآن الكريم، تهران، انتشارات ناصر‌خسرو، سال 1978.
32- ابن فارس، احمد، مجمل اللغه، تحقيق زهير سلطان، بیروت، موسسه الرساله ،الطبعه الاولي، 1404 هـ ق.
33-_____________،1420،معجم مقاییس اللغه،بیروت، دارالکتب العلمیه.
34- ابن منظور، محمد بن مكرم،بی تا،لسان العرب، بیروت، دارصادر.
35- الازهری، محمدبن احمد،1421،تهذیب اللغه، بيروت، داراحیاء التراث العربی.
36-الحسینی الزبیدی، سیدمحمدمرتضی،1349،تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1349..
37-الخوری الشرتونی، سعید،1416،اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، قم،دارالاسوه.
38-الطریحی، فخرالدین،1408،مجمع البحرین، بی جا،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، الطبعه الثانیه.
39- بابویه قمي(شیخ صدوق)، محمد،1385،علل الشرایع، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
40- خمینی، روح‌الله،1372،مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، مقدّمه از سیّدجلال‌الدین آشتیانی، بی جا، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
41- رازي، ابوالفتح،1398،روح‌الجنان، بي‌جا، چاپ اسلاميه.
42- راغب اصفهانی، حسین،1416،المفردات فی غریب القران، تحقيق صفوان عدنان، بيروت، الدار الشاميه.
43- زمخشری، محمود بن عمر،1424،اساس البلاغه، بیروت ، دار الفكر.
44-_________________،1336،الکشاف،بی جا،دارالکتب الغربی.
45- سید قطب، في‌ظلال القرآن،1995، بیروت، دار الشروق.
46- طباطبايي، سيد محمد حسين،بی تا،المیزان، بي‌جا، دفتر انتشارات اسلامي.
47- طبرسي،فضل بن حسن،1339،مجمع‌البيان، بیروت،دار احیاءالتراث العربی.
48- طوسی، محمد بن حسن،1411،مصباح المتهجّد، بیروت، موسسه فقه والشیعه.
49- فخر، رازي،بی تا، تفسير كبير، قاهره، الطبعـﺔ البهيه المصريه، چاپ سوم.
50- فیض کاشانی، محسن،بی تا، تفسير صافي، مشهد، دار المرتضی.
51- فراهیدی، خلیل،1409،العین، قم، نشرهجرت،1409
52- کاشانی، فتح الله،1336،منهج‌الصادقين، بی جا،کتابفروشی اسلامیه.
53- مجلسی، محمد باقر،1403،بحار الانوار، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی.
54- مفيد، محمد (شيخ مفيد)،بی تا،امالي، بي‌جا، كنكره شيخ مفيد.
