چکیده
مادر در لغت به معنای مام ، والده و زن فرزنددار آورده شده است که به آن الفاظ «مادر» ، «مار» ، «ماما» هم اطلاق می شود ، ولی در اصطلاح ، مادر کسی است که پرورش فرزندان را در دوران بارداری و پس از آن بر عهده دارد و در انجام اين وظيفه ، بدون هيچ چشم داشت مادی و معنوی کوشاست . مراقبت های دوره کودکی ، شب زنده داری ها و بيداری های مادر برای فرزندان به اين دليل نيست که اين کودک روزی رشد کند و ياور او باشد ، چه بسا مادر جان خود را برای طفلش به خطر می اندازد و جز خير او را نمی طلبد .
قرآن كريم در آيه 35 سوره احزاب زنان و مردان را هم رديف يكديگر ذكر نموده و از نظر پاداش فرقي بين آنها نگذاشته است . و نيز در آيه ي 21 سوره روم خداوند خلقت زن را از آيات و نشانه هاي خود دانسته و يا آور شده كه زن باعث محبت و رحمت و سكون وآرامش است و زن و مرد با پيوستن به يكديگر كامل مي گردند و هر يك بدون ديگري موجود ناقصي است . در قرآن کریم به زنان بارزی چون حضرت فاطمه و حضرت خدیجه و حضرت مریم و آسیه زن فرعون که الگو و اسوه برای تمام زنان عالم هستند اشاره شده است .
اسلام بزرگترين خدمت ها را در مورد جنس زن انجام داده است . به طور كلي به او حريت داده است و شخصيت داده است ، استقلال فكر و نظر داده است ، حقوق طبيعي او را به رسميت شناخت است ، هرگز آنها را به تمرّد و عصيان و طغيان و بدبيني به جنس مرد وادار نكرده است . زن انساني است ، با استعداد و قواي معنويت. زن در منطق وحي هويت دارد و جوهري يكسان با مرد دارد . زن رحمت الهي است ، زن جلوه ي ربوبيت حق است ، زن موجودي والا ، منبعي از مايه هاي معنوي جهاني ، از استعدادها و نيروهاي الهي است .
اسلام براي زن ، روح الهي و انساني محض قرار داده است . همان روحي كه از جانب حق در او دميده شده و او را به خاطراين روح امتيازي خاص بخشيده و وي را منبع ظهور كمالات قرار داد ، روحي كه با روح مرد تفاوت ندارد . هويتي كه با هويت مرد يكسان است . گوهري كه با گوهر ذاتي مرد يكي است .
همانا مقام و جايگاه زن از ديدگاه ائمه معصومين (عليهم السلام) همانند دسته گلي خوشبوست نه منبع قدرت و نيروي جسمي . پيامبر(صلي الله عليه وآله و سلم ) مي فرمايد : كسي كه دختر داشته باشد و او را خوب تربيت نمايد و از نظر علم او را خوب تعليم دهد و او را با احكام و معارف اسلامي خوب آشنا نمايد چنين دختري مانع رسيدن آتش جهنم به پدرو مادر خواهد بود .
در این تحقیق سعی شده به رسالت هاي مادري و نظارت و مشاركت او در امور اجتماعي ، عبادي ، اقتصادي و جايگاه و مقام زن به عنوان همسر در خانه و اجتماعو نقش تربيتي او اشاره شود و عوامل آسيب شناسي رسالتهای مادری از نظرعاطفي و اخلاقي و اقتصادي و ديني و فرهنگي و اجتماعي و از نگاه فمينيسم مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
نتيجه گيری
با استناد به آیات قرآنی و روایی مقام مادر جایگاهی بس والا و ارزشمند دارد . طوری که در قرآن زنان و مردان هم ردیف یکدیگر ذکر شده و از نظر پاداش فرقی بین آنها نگذاشته شده است و فقط تقوا و ایمان و عبادت و بندگی آنها ملاک برتری از یکدیگر شمرده شده است و در روایات نیز زن مانند دسته گلی می ماند که منبع قدرت و نیروی جسمی نیز بلکه از نظر روایات برای جنس دختر و زن امتیازات ویژه ای در نظر گرفته شده است که منبع ظهور کمالات انسانی است .
وظيفه مادری ، فضيلتی ملکوتی است ناشی از عالم قدس که در وجود انسان تجلی می کند و در آن صداقت ، مهر و صفا به عالی ترين درجه خود می رسد . با مادر صفاتی همچون عشق ورزی ، خلوص ، گذشت ، دوری از شهرت و آسايش همراه است . همچنين قرآن كريم در آيه 97 سوره نحل پاداش و ثواب را برابر عمل صالح دانسته است و فرقي بين زن و مرد نگذاشته است . آنجا كه مي فرمايد :«مَن عَمِلَ صَالِحاً مِّن عَمِلَ صَالِحاً مِّن ذَکَرٍ أَو أُنثَا وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبةً وَ لَنَجزِيَنَّهُم أَجرَهُم بِأَحسَنِ مَا کَانُوا يَعمَلُونَ؛ هركس از مرد و زن ايمان داشته باشد و عمل صالح انجام دهد ، به او حيات پاكيزه مي بخشيم و پاداش انها را بهتر از اعمالي كه انجام داده اند خواهيم كرد .»
زن در جامعة اسلامی وظايف پراهميتی دارد که عدم رعايت آن ، موجب وارد شدن لطماتی بر شئون حيات اجتماعی و خانوادگی است . اين که زن در جامعه ، پستی اجتماعی يا اداری به دست آورد و سرگرم فعاليتی مفيد باشد ، با حفظ جوانب آن مورد پذيرش شرع است ؛ ولی زن مسلمان بايد بداند که برای خدمت در اداره و انجام نقش تبليغات بازرگانی آفريده نشده و بهتر است در معرض برخوردهای سياسی ، اجتماعی و اقتصادی قرار نگيرد تا بهتر بتواند کانون زندگی را گرم نگه دارد ؛ به اين جهت ، برای رسيدن به اين هدف ، زن بايد نقش های مختلفی را ايفاء کند .
منابع و مأخذ
منابع فارسی و عربی
*قرآن
*ترجمه و شرح نهج البلاغه ، شریف رضی ، محمد بن حسین ، مترجم فیض الاسلام اصفهانی ، نشر تالیفات فیض الاسلام ، ایران/تهران ، چ پنجم ، 1379هـ . ش.
1. آقا جانی قناد ، علی ، مادر فضيلت ها (زندگينامه ام البنين) ، ناشر مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سيما ، چاپ نگارش ، چاپ اول ، 1382 .
2. بحرانی ، هاشم ، 1000 آيه نزلت فی الامام علی عليه السلام ، تحقيق و تعليق الشيخ نعيم الأسدی ، لبنان / بيروت ، الطبعه الاولی ، 1430 هـ 2008 م .
3. جوادی آملی ، عبداللّه ، زن در آيينه جلا و جمال ، قم ، انتشارات اسراء ، 1384 .
4.جمعی از خواهران طلبه حوزه علمیه ، زن از دیدگاه ادیان و مکاتب ، انتشارات نصایح قم ، چاپ اعتماد، قم ، تابستان 1379 .
5. حرّعاملی ، شیخ محمد بن الحسن ، وسائل الشیعه ج 14 ، لبنان / بیروت ، انتشارات دارإحیاء التراث العربی ، 1403 هـ .ق .
6. سبحانی ، جعفر ، فروغ ابديت ، انتشارات توحيد ، سال 1380 .
7.صادق کوهستانی ، عطیه ، زن زیباترین گل آفرینش ، انتشارات نسیم حیات ، چاپ بقیع .
8.صدیقیاورعی ،غلامرضا ، «انـديشه امام خمينـى درباره تغيير جامعه» ، نشر محراب قلم ، 1373.
9.طاهری نیا ، احمد ، حضور زن در عرصه های اجتماعی - اقتصادی از نگاه آیات و روایات ، انتشارات موسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ، چاپ اول ، بهار 1389
10. طباطبايي ، محمد حسين ، تفسيرالميزان ، ايران / قم ، چ سوم ، انتشارات موسسه مطبوعاتی اسماعيليان ، 1394 ق .
11. طبرسي، ابوعلي فضل بن حسن ، تصحيح و تعليق : سيدهاشم رسولي محلاتي ، 1379 ق ، مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت ، داراحياء التراث العربي .
12. طبرسی،مکارم الاخلاق ، ترجمه میر باقری ،2ج،ناشر فراهانی ، ایران /تهران ،چ دوم،1365 هـش.
13. عميد ، حسن ، فرهنگ عميد ، تهران ، انتشارات جاويدان ، 1353 .
28. سيد قطب ، في ظلال القرآن ، انتشارات دارالشرق ، ج6 ، چاپ بيروت ، 1400 ق ، چاپ هفتم .
14.قهرمانی نژاد ، بهاء الدین ، مادران آسمانی ، چاپ اول ، انتشارات فقه ، بهار 1378
15 . قريب ،محمد ، واژه نامه نوين ، تهران ، انتشارات بنياد ، 1360 .
16. کریمی نیا ، محمد علی ، الگوهای تربیت اجتماعی ، انتشارات پیام مهدی (عج) ، چاپ باقری ، زمستان 1377 .
17. کجوری مازندرانی ، محمدباقر ، تحقيق صادق حسن زاده ، خصائص فاطميه ، ناشر آل علی ، چاپخانه سرور ، بی تا .
18. کمپانی ، فضل الله ، حضرت زهرا (علیها سلام ) ، تهران ، مفیده ، 1386 .
19.گروه مؤلفان ، تقویت نظام خانواده و آسیبشناسی آن ، ج1، معاونت پژوهش و گروه روانشناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم .
20. مجلسی ، محمد باقر بن محمد تقی ، بحارالانوار ج 103 ، ایران / تهران ، انتشارات کتابچی ، چ پنجم ، 1384 هـ . ش .
21.محمدی نیا ، اسدالله ، بهشت جوانان (آنچه باید یک زن و مرد بدانند) ، چاپ 13 ، ناشر : سبط اکبر، تابستان 1381.
22.میخبر ، سیما ، ریحانه ی بهشتی یا فرزند صالح ، چاپ اسوه .
23. مکارم شيرازي و همکاران ، ناصر ، 1380 ، تفسيرنمونه ج 1و4و7و8و24 ، تهران ، دارالکتب الاسلاميه .
24. مکارم شيرازی ، ناصر ، زهرا برترين بانوی جهان ، انتشارات سرور ، چاپ ستاره ، چ چهاردهم ، 1386 .
25. محمدی اهوازی ، مصطفی ، فاطمه بنت اسد عليهاالسلام ، بانوان نمونه ، قم ، انتشارات نورالسجاد ، اسفند 1378 ، ج2 . 1378
26.نور موسوی ، سید جواد ، حضرت فاطمه (سلام الله علیها ) در یک نگاه ، چاپ یاسین ، انتشارات قدس ، چاپ اول ، 1387 .
27.نافعی فرد ، کریم ، زن از دیدگاه اسلام و تمدن غربی ، انتشارات عابد ، چاپ دانشگاه تربیت معلم، بهار 1383.
28. نوری طبرسی ، میرزا حسین ، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل 18 جلدی ، لبنان / بیروت ، انتشارات آل البیت (ع) لاحیاء التراث ، چ دوم ، 1408 ق .
29. آخوندی ، محمد ، رياحين الشريعه ، تأليف ذبيح اللّه محلاتی ، در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه بازار سلطانی تهرانی ، ج3 ، بی تا
سايت
www.mihanblong.com
