چکيده
منافق از ريشه نفق و نفاق مشتق شده است نفاق در لغت از کلمه "نافقاء" گرفته شده است و به معنای "سوراخ محل اختفای موش صحرايي است" و در اصطلاح کسی را گويند که مکنون قلبی خود را پنهان و غير آن را اظهار می کند و به دو قسم ظاهری و باطنی تقسيم می شود . يکی از ويژگيهايي که منافقان در قرآن دارند اين است که با صراحت و به طور آشکارا دروغ می گويند و از سوگندهای دروغين استفاده می کنند . از عملکردهای منافقين در عصر نزول می توان به فرصت طلبی منافقان و ايجاد جنگ روانی و دوستی بيگانگان و آنان را خودی ديدن و فتنه گری و آشوب در جامعه اشاره کرد . برای مقابله با منافقان همواره بايد هوشيار و آگاه باشيم و بدانيم که منافقين برای ضربه زدن به دين و اسلام همواره در لباس دوست در طول تاريخ به ميان مسلمانان رخنه پيدا کردند و از اسرار جامعه اسلامی مطلع شدند و سعی کردند چهره واقعی خود را پنهان کنند و با ديگران پيوندهای سببی و نسبی برقرار کردند به گونه ای که از پشت خنجر زدند . اين نوشتار که با روش پژوهش کتابخانه ای تدوين شده است ، ضمن بررسی شخصيت شناسی منافقين که زمينه تحولی را در نگرش عمومی ايجاد نمايد .
کليد واژه هاي پايان نامه : نفاق ، فريب ، حيله ، فتنه ، منافق ، خدعه ، نيرنگ
نتيجه گيري
نفاق يکي از صفات رذيله و از بيماري هاي قلبي و رواني است و در همه عصرها بوده و هم اکنون نيز بسياري از انسان ها در درجات مختلف مبتلا به آن هستند . يک دهم از آيات قرآن کريم به برسي صفات منافقان پرداخته و ائمه اطهار نيز در مورد خطر آنان هشدار داده اند ، پوسته ها و لايه هاي رنگ به رنگ منافقين تا آن اندازه هست که براي هر قطع زماني رنگ عوض کرده و چهره جديد بيارايند اين چهره ها و رنگها که عموماً با رنگ و لعاب و آرايش صفوف حق هماهنگ است باعث فريب بسياري از انسان ها گشته ، بنابراين براي شناخت نفاق و صاحبان آن ، حتماً بايد ريشه ها و اساس فکري آنان را شناخت ، قطعاً جستجوي اين شناخت از طريق وحي به بيراهه نمي رود . نفاق و منافقين هر روز در پوسته و چهره اي جديد عرضه مي شود و ادبيات آن با ادبيات حق هم مرز و همخانه است عنصري است که به موازات حيات طيبه حق و حقيقت تحرک و پويايي دارد . تدبر و تأمل و ظرافت و کياست مؤمن که اصلي ترين عامل جلوگيري از فريب منافقان است ، ابزاري است که حق را از باطل بازشناسد .
با اينکه تمامي پيشوايان ما از حضرت خاتم (ص) گرفته تا امير ايمان و عشق و بيان علي (ع) و امام حسن و امام حسين (ع) و فرزندانشان به توطئه منافقان عصر خود ، جام شهادت را سر کشيده اند و راويان نيز روايتگر داستان تلخ شهادت موعود آخرالزمان به دست ناپاک منافقان هستند اما اين داستان غريبانه ، از سويي نشان از درماندگي باطل از صدر خلقت تا انتهاي تاريخ دارد و از سويي نشانه استواري و صلابت و حقانيت حق و حقيقت است . عدل و قسط آرمان هاي تحقق نيافته انبياء الهي در زمين است که مقدمات تحقق آن به دست آخرين موعود زميني فراهم آمده است ، بي شک در اين مسير آسماني همه ما در انتظار آنيم که مقتدايان راه و اسوه هايمان بر آن گام نهاده اند و آن چيزي نيست جز انتظار شهادت .
منابع و مأخذ
٭قرآن کريم،مترجم محمد مهدي فولادوند،ايران /قم،انتشارات دارالقرآن الکريم،چ دوّم، 1381 هـ .ش
٭نهج البلاغه ، مترجم محمّد دشتي ، ايران / قم ، انتشارات موعود اسلام ، چ چهارم ، 1382هـ . ش
1- آيتي ، محمدابراهيم ، 1366 ، تاريخ پيامبر اسلام ، چاپ 14 ، اهران ، انتشارات دانشگاه تهران .
2- آمدي ، عبدالواحد ، ترجمه ، شرح جمال الدين خوانساري ، 1360 ، غررالحکم و دررالکلم ، چاپ 3 ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران .
3- آل ياسين ، شيخ راضي ،مترجم سيدعلي خامنه اي، 1365،صلح امام حسن (ع) ، چاپ 11 ، انتشارات آسيا .
4- ارفع ، سيد کاظم ، 1387، اخلاق در قرآن .
5- پيشوايي ، مهدي ، 1380 ، سيماي پيشوايان ، چاپ 14 ، قم ، انتشارات دارالعلم .
6- جعفريان،رسول، 1369،تاريخ سياسي اسلام، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي .
7- جوادي عاملي ، عبداللّه ، 1378 ، تفسير تسنيم ج2 ، چاپ اول ، قم ، انتشارات اسراء .
8- حسيني اصفهاني ، سيدمرتضي ، 1380 ، نفاق و منافق ، چاپ اول ، قم ، انتشارات فرهنگ قرآن .
9- حسيني ، محمد ، 1388، دو چهرگان، نفاق آفت دين و اجتماع
10- خرمشاهي ، بهاءالدين ، 1384 ، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهي
11- خاتمي ، سيد احمد ، 1386 ، سيماي نفاق در قرآن
12- دستغيب ، عبدالحسين ، 1384 ، قلب سليم ج1 ، چاپ سوم ، انتشارات اسلامي .
13- دهخدا ، علي اکبر ، 1377 ، لغت نامه دهخدا ج14 ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران .
14- درخشه ، جلال ، 1371 ، مواضع سياسي امام علي (ع) در قبال مخالفين ، چاپ اول ، مرکز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي .
15- دهشيري ، ، حسن ، جعفري ، رحمت ، 1386، دشمن شناسي از ديدگاه قرآن
16- رسولي محلاتي ، سيدهاشم ، 1371 ، تاريخ اسلام ، چاپ اول ، تهران ، دفتر نشر فرهنگ اسلامي .
17- سبحاني ، جعفر ، 1375 ، منشور جاويد ج3و4و6 ، چاپ اول ، قم ، مؤسسه امام صادق (ع) .
18- سبحاني، جعفر، 1377 ، سيماي انسان کامل در قرآن ، بي چا، قم ، مرکز انتشارات دفتر تبليغات.
19- سبحاني ، جعفر ، 1363 ، فروغ ابديت ج1و2 ، قم ، نشر دانش اسلامي .
20- سبحاني ، جعفر ، 1379 ، تاريخ اسلام (زندگاني پيامبر (ص)) ، چاپ سوم ، قم ، انتشارات نشر خرم .
21- سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ، 1364 ، منافقين ذخيره شيطان بزرگ ، چاپ اول ، تهران .
22- سيوطي شافعي، جلال الدين، الدر المنثور في التفسير بالمأثور، تصحيح شيه نجْدت نجيب، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1421 ق.
23- علامه حائري ، علي ، 1378 ، زندگاني سياسي امام علي (ع) از نهج البلاغه ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات تابان با همکاري نشر خاقاني .
24- قرشي ، سيدعلي اکبر ، 1378 ، قاموس قرآن ج5و6و7 ، چاپ 13 ، تهران ، دارالکتب دارالکتب الاسلاميه .
25- طباطبايي ، محمدحسين ، مترجم محمدجواد حجتي کرماني ، 1363 ، تفسيرالميزان ج9 و 10 ، بنياد علمي و فکري علامه طباطبايي با همکاري نشر فرهنگي رجا .
26- طبري، ابوجعفر محمد بن جرير، 1408 ق ، تاريخ الامم و الملوك، چ دوم، بيروت، دارالكتب العلمية.
27- کليني ، محمدبن يعقوب ، 1381 ، اصول کافي ج2و5 ، چاپ 5 ، تهران ، انتشارات اسوه .
28- کمپاني ، فضل اللّه ، 1354 ، حسن کيست ؟ چاپ اول ، انتشارات فراهاني .
29- مدرسي ، محمدتقي ، مترجم محمدصادق شريعت ، 1380 ، زندگينامه چهارده معصوم ، چاپ اول ، تهران، انتشارات محبان الحسين (ع) .
30- مطهري ، مرتضي ، 1385 ، پانزده گفتار ، چاپ 6 ، تهران ، انتشارات صدرا .
31- مکارم شيرازي و همکاران ، ناصر ، 1380 ، تفسيرنمونه ج 1و4و7و8و24 ، تهران ، دارالکتب الاسلاميه .
32- مکارم شيرازي، ناصر ، 1378 ش ، مثالهاي زيباي قرآن ، چاپ اوّل ، انتشارات نسل جوان .
33- مجلسي ، محمدباقر ، 1369 ، بحارالانوار ج2و8و22و40و64و69و70و90 ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات کتابفروشي اسلاميه .
34- موسوي خميني ، روح اله ، 1384 ، چهل حديث ، چاپ 32 ، تهران ، انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره) .
35- مجيدي خوانساري ، غلامحسين ، 1381 ، نهج الفصاحه ، چاپ 2 ، قم ، انتشارات انصاريان .
36- محمدزاده ، مرضيه ، 1381 ، حسين بن علي امام ارزشها ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات دفاع .
37- مطهري ، استاد شهيد مرتضي ، 1387، آشنايي با قرآن ج 1 .
38- شهيد مطهري«ره»، مرتضي، آشنايي با قرآن، صدرا، بي چا، تهران، 68 ش.
39- محمدی ري شهري ، محمد ، 1379 ، ميزان الحکمة ج10 و13 ، قم ، انتشارات دارالحديث .
40 –مطهری ، مطهری ،1390 ، مسئله نفاق ، قم ، ناشر دبيرخانه طرح و مطالعاتی بينش مطهر .
41- يوسفي غروي، محمد هادي، موسوعة التاريخ الاسلامي، قم، مجمع الفكر الاسلامي، 1417ق.
نشريات و سايتها
1- مجلة معرفت شماره8 ، 1384
2- مجلة پويا 1384
3- سايت نور مگز
4- سايت نورلايب
5- لوح فشرده پرسمان
6- www.jamejamonline.ir
