چکیده
قران کریم از روش‌های مختلفی برای انتقال مفاهیم خود استفاده کرده است. یکی از شیوه‌های انتقال مفهوم در قرآن استفاده از تصویرسازی است. قرآن مفاهیم مختلفی از قبیل غیبت، نقض عهد، توسل بغیر خدا، ربا، انفاق و قساوت قلب و...را از در قالب تصویر بیان کرده است.
این کتاب آسمانی با بهره گیری از شیوه‌های تصویر سازی لفظی از قبیل تشبیه، تمثیل، استعاره، تجسیم، تشخیص، تخییل و نام آوا، منظور خود را در جان مخاطب حک کرده است؛ چرا که تصویر سازی باعث می‌شود مخاطب ارتباط بهتر و عمیق تری با متن برقرار نموده، تاثیر بیشتری از متن بپذیرد. در تصویرسازی به کمک الفاظ، تخیل مخاطب است که نقش تصویرسازی به معنای امروزی اش را بر عهده دارد.
وقتی قصه‌ها گزارشی از واقعیت‌ها باشد، در تربیت اخلاقی مخاطبان تاثیر بسزایی دارد؛ زیرا با شنیدن گزاره‌ها حالتی کنجکاوانه به بیننده دست می‌دهد تا به علل واسباب وقوع حوادث تلخ وشیرین گذشتگان پی ببرد ونیز با تطبیق آن بر روش ورفتار خود، پند گرفته،وآموزش می‌یابد، اگر ارشاد همراه با شواهد زنده و واقعی باشد اثری نافذ خواهد گذاشت.اگر مفاهیم قرآنی را با تصویرگری هایش بتوان به صورت وتئاتر ونوشتن وسرودن شعر، به نمایش درآورد بینندگان سرنوشت خود را از سرگذشت اقوام وملتهای گذشته جدا نمی‌بینند، بلکه قدم به قدم با صحنه آرایی داستان حضور خواهند داشت وهمواره خودرا در میان صحنه‌های تاریخ بشریت زنده احساس می‌کنند و از سرگذشت مردمان در دوران‌های گذشته، برای امروز وفردای خود عبرت می‌گیرند
در آیات قرآنی و نیز روایات توصیه شده كه قرآن را به گونه‌ای بخوانند كه گویی كه مخاطب آن خودشان هستند و قرآن بر خود آنان نازل شده است. در داستان‌هایی كه درباره قاریان قرآن نوشته شده گاه این هم پنداری به تصویر كشیده شده است. می‌گویند امام سجاد(علیه السلام) هنگامی كه قرآن می‌خواند در آیات بشارتش، شاد می‌شد و در آیات انذارش می‌لرزید.
البته لازم به یادآوری است که تصویر، علی رغم ویژگی‌های منحصر به فردی که در انتقال مفاهیم دارد، محدودیت‌هایی نیز داراست .بنابراین نباید انتظار داشتکه یک تصویر بتواند مفهوم مورد نظر را به تمام و کمال منتقل کند.
کلیدواژه: قرآن، هنر، تصویر، مفاهیم اخلاقی، مفاهیم دینی، انتقال مفاهیم،هنر هفتم.هنر دینی
نتیجه گیری
استفاده از تصویر در انتقال مفاهیم نقش بسزایی دارد.منظور از تصویر صرفا عکس و فیلم و...نیست.می توان با استفاده از کلمات نیز مفهومی را به تصویر کشید.در این روش تخیل مخاطب است که نقش تصویرسازی به معنای امروزی اش را بر عهده دارد.قرآن کریم در بیان مفاهیم اخلاقی از تصویر سازی استفاده نموده است.این خود نشاندهنده نقش کلیدی تصویر در تاثیر گذاری بر مخاطب است.امروزه تبلیغات هنری بیشترین تاثیر را بر اذهان ملت ها می گذارد.وجای تاسف است که ما با داشتن سرمایه گرانمایه و جاودانه سوژه های قرآنی وسیره معصومین غفلت زده اسیر سوژه های کپی شده غربی ها باشیم!
داستان نویسی یکی از شاخه های بسیار مهم و مؤثر و رایج هنر بوده و می باشد.از آنجا که بشر ذاتاً به سوی قصه جذب می شود و از داستانها و حوادث شگفت و بخصوص وقایع و سرگذشتهای دنباله دار لذت می برد و هرچه شگفت تر، جاذبه هم بیشتر، بخصوص در سنین کودکی و جوانی، از این رو داستان به عنوان وسیله ای جهت جلب توجه و جذب افراد، امری مورد توجه بوده و کاربرد فراوانی دارد.
بسیاری از کسانی که در مقام ساختن افراد یا تبلیغ یک فکر و عقیده و...بوده اند از این روش و از این شیوۀ هنری و تربیتی بهره برداری کرده اند. چراکه در داستان- چه به صورت سرگذشت های واقعی و چه قصه های ساختگی و ابداعی- الگوها و سمبل ها و قهرمان ها تأثیر بسزایی در ذهن و اندیشۀ شنونده و خواننده می گذارند و طرف داستان، سعی می کند که خود را با الگوهای طرح شده در داستان، وفق دهد.
در فضای داستانی، خواننده یا شنونده و تماشاگر فیلم و نمایش، خود را یکی از شخصیت‌های مورد پسند داستان قرار می‌دهد و در لحظه لحظۀ حادثه‌ها زیست می‌کند و درآن فضا تنفس کرده و از رخدادهای قصه متأثر می‌گردد.در نهایت داستان، گویا خواننده و شنونده و بینندۀ قصه و نمایش، یک تجربۀ شخصی را گذرانده و مرحله ای را- کوتاه یا بلند- طی کرده است.مرحله ای که در اندیشه و دل و وجدان و روحیاتش اثر برجای می‌گذارد.اثر سطحی یا عمیق و ریشه ای، شبیه اثری که صدا در نوار ضبط صوت باقی می‌گذارد.دفاع از خانواده و سینمای اخلاق و سینمای نظم و اخلاق و مدیریت و مدارا و سینمای برابری همه در ذیل سینمای اسلامی قرار می‌گیرد. به این معنا اگر نگاه کنید در هر صفحه از قرآن و هر روایتی می‌توان سوژه‌های سینمایی پیدا کرد.
فهرست منابع
قرآن کریم
آوینی، سید مرتضی، آییه جادو، نشر واحه،1390
حسینی (ژرفا) سید ابوالقاسم،مبانی هنری قصه‌های قرآن، (چ، سوم) نشر طه، 1379
خمینی روح الله ،صحیفه امام
دبستانی محمود، پژوهشی در جلوه‌های هنری داستانهای قرآن، ترجمه موسی دانش، مشهد، استان قدس،1376
دهخدا، علی اکبر، فرهنگ لغت دهخدا، موسسه انتشارات دانشگاه تهران
رفیعی، سیدعلی محمد، بینش جان و رویش تصویر(عوامل موثر در تصویرگری دینی)،اطلاع رسانی و کتابداری،کتاب ماه کودک و نوجوان،ش 153،(1388)
سید قطب، آشنایی با تصویر فنی نمایشی هنری در قران
سبحانی جعفر،مثل های آموزنده قرآن،انتشارات موسسه امام صادق،1390.
سیدی، سیدحسین، مولفه‌های تصویر هنری در قرآن، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، پیاپی 27،(1387)
عباسزاده، عباس، مبانی هنر و جلوه‌های آن در قرآن،دانشگاه هنر تبریز
غلامرضایی، علی اصغر، در آمدی بر ساختار روایت قصه‌های قرآن، انتشارات دانشگاه صدا و سیما1390
فروردین عزیزه، زیبایی شناسی هنری در داستانهای قرآن، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما، 1383
قرائتی، محسن،تفسیر نور(چ یازدهم)، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن،(1383)
قنادی صالح،آشنایی با معارف قرآن،سازمان حوزه‌های علمیه خارج کشور،1381
مترجمان، تفسیر هدایت (چ اول)، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، (1377)
محمد قاسمی، حمید، جلوه‌هایی از هنر تصویر آفرینی درقران،انتشارات علمی و فرهنگی، 1387
معرفت محمد هادی،قصه در قرآن،مترجم حسن خرقانی،تمهید،1387
مصباح یزدی، مجتبی، بنیاد اخلاق(روشی نو در آموزش فلسفه اخلاق)(چ هفتم)، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،(1390)
مکارم شیرازی،ناصر،تفسیر نمونه (چ اول)،تهران، دارالکتب الاسلامیه،(1374)
مکارم شیرازی، ناصر،مثالهای زیبای قرآن، انتشارات نسل جوان،قم،1386
موسوی همدانی، سیدمحمد باقر،ترجمه المیزان(چ پنجاهم)،قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،(1374)
یحیایی،علی،فلسفه اخلاق، نشر،مركز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما،، قم، 1383
مجله:بررسی مسائل اجتماعی ایران،سال اول شماره سوم پاییز 89
سایت ها:
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلام
پایگاه خبری تحلیلی جهان نیوز
بررسي ديدگاه قرآن درباره جايگاه هنر در تبليغ دين
دغدغه های فرهنگی....بیانات آقا....موسسه جهادی...پنجم
روان شناسی رسانه.... محمدعلی حکیم ارا. انتشارات صدا سیما . اول