چكيده
مساله زن از جمله مسائلي است كه در طول تاريخ با پيچيدگي و فراز نشيب همراه بوده است و قلم هاي بلند و كوتاه براي رفع مشكلاتش مطالب نگاشته اند؛ در حالي كه موثرترين قلم هستي در كتاب الهي از همه موفقتر بوده است.
خداوند با آفرينش زن و اختصاص دادن اوصافي به او و بيان آن اوصاف در قرآن، جايگاه وي‍ژه اي براي زن در نظر گرفت كه نه تنها ويژگيهاي مذكور براي جنس زن نقصي بدنبال نداشت؛ بلكه موجب امتيازات خاصي مانند توفيق مادري و ... براي او شد.
اثرحاضر دنبالة مطالبی است که پیش از این در زمینة زنان و ویژگیهای آن صورت گرفته است. در حقیقت بسط و تحلیل برخی از خصوصیات زن که در قرآن به آن اشاره شده است و تنها بخشی از آن مربوط به تحلیل و نتیجه گیری می باشد که سرچشمه های آن عمدتاً در قرآن است.
هدف، بررسی موضوعات اساسی زن در قرآن و بازکردن مطالب و هدایت خوانندگان به ارزش و مقام زن از نظر قرآن است. آيات قرآن دراين باب بالغ بر 150 مورد است. قرآن عناصر بنیادی تفکر دینی درباره جهان را برای اذهان فراهم میکند. برای این منظور پس از یافتن آیات، باید به بررسی تفاسیر پرداخت.
بیان خصوصیات جسمی زن با توجه به آیات قرآنی و اشاره به تمایزات زنان مانند مبدا آفرینش، نماد زینت، کشتزاربودن زن، عادت ماهیانه و توفیق مادری از اهم مباحث است. خصوصیات اخلاقی و روحی زنان در قرآان به دو دسته صفات پسندیده و ناپسند تقسیم می شود. قرآن از زنان می خواهد که دارای صفاتی چون رازداری، اخلاق خوش، قول خاضع، اطاعت و فرمانبرداری، کفویت و پاکدامنی باشند. از صفات ناپسند قرآنی می توان به استهزا، مکر زنان و زنان متخلف اشاره کرد.
كليد واژه ها:قرآن، زن، اختصاصات زنان، تمایزات زنان.
نتيجه بحث :
گر چه زن و مرد در بسياري از احكام با يكديگر مشترك اند اما در قرآن تفاوت‌هايي ميان زن و مرد ذكر شده است. بطور نمونه: زنان بيش از مردان بايد حجاب خود را رعايت كنند و مي‌بايست موهاي سر و گردن و زيبايي بدن و زينت خود را از نامحرم بپوشانند (نور، 31؛ احزاب، 33)
نتايج :
بطور كلي مي توان اين گونه نتيجه گرفت كه:
1.خداوند در قران كريم آيات متعددي را به زنان اختصاص داده است .
2.توجه قرآن کریم به زنان، افراد را جهت الگوگیری از اين دسته آيات بر مي انگيزد.
3.حكم برخي آيات قرآن كه داراي شان نزول يا سبب نزول است و راجع به زن مي باشد را مي توان به عموم زنان سرايت داد.
4.در بخش خصوصيات جسمي به مواردي برخورد مي كنيم كه اگرچه در نگاه اول به چشم نمي آيند اما خود موجب يك امتياز براي زنان محسوب مي شوند.
5.ابعاد وجودي زن در قرآ ن بيان شده است.
6.مبدا خلقت زن همان ذات و گوهر عيني است كه مبدا آفرينش همه انسانها مي باشد .
7.در قرآن زن و مرد از يك عنصر خلق شده اند و هيچ نظريه تحقيرآميزي در مورد سرشت زن وجود ندارد. تفاوتهاي تكويني موجود بين زن و مرد برخاسته از خلقت تكويني آنهاست كه براي حركت در مسير تكاملي خلقت لازم است .
8.زن وسيله اطفاء شهوت و هوسرانى مردان نيست، بلكه وسيلهاى براى حفظ حيات نوع بشر است .
9.در هر بخش و در هر بعدي از ابعاد وجودي براي سير به مدارج كمال تفاوتي ميان زن و مرد نيست البته بايد مانند قرآن فكر و عمل كرد.
10.معيارهاي اصلي كه قرآن براي زنان در نظر گرفته است به معناي نقص زن نمي باشد.
11.زن در برابر اجتماع مثل فردي از افراد است كه قوام جامعه مي باشد .
12.از نظر علماء دين تفاوتهاي موجود به علت برتري مرد نيست بله علت اصلي اين است كه مرد به لحاظ ويژگي هاي روحي و جسماني خاصش مي تواند از عهده وظايف سنگين برآيد.
13.خداوند انسان را در دنیا به دو شکل متفاوت زن و مرد که دارای تفاوتهای روحی و روانی متمایز از یکدیگر هستند، آفرید تا حیات انسان بر روی زمین سامان یابد و هر یک مایه‌ی آرامش دیگری گردد و آنگاه طبق این صفات متمایز و تفاوتهای روحی و روانی، وظایف و تکالیف خاصی برای هر یک در نظر گرفت تا بتوانند با تکیه بر استعدادهای ذاتی خود به کمال مطلوب انسانی یعنی همان قرب پروردگار نائل گردند .
14.از آنجایی که خداوند، ارزش آدم را در انسانیت قرار داد ، که بین زن و مرد مشترک می‌باشد، هیچ یک از زن بر مرد به لحاظ وجودی بر یکدیگر تفوّقی نداشته و تنها ملاک برتری همان تقوا و پرهیزکاری است .
15.آگاهي از امتيازات شخصیّتی زن از جهت روحی و روانی و ... ، که خداوند به او موهبت کرده ، ما را کمک میکند تازن را خوب بشناسیم و به راز تفاوت احکام و تکالیف او با مردان پی برده و به جای تلاش در جهت رفع تمایزات و ایجاد تساوی، زنان را در سمت عمل به تکالیف خود در جهت نیل به آرامش و رفاه دنیوی و سعادت اخروی هدایت کنیم.
16.در قرآن ارزش‌هاي انساني که ملاک سنجش انسانها است، براي زن مانند مرد و بطور يکسان ترسيم شده است .
17.پيشنهاد مي شود كه موضوع اختصاصات زنان بصورت ميان رشته اي ( روان شناسي ) بررسي و تحقيق شود.
فهرست منابع
*قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند
1.امین، سیّده نصرت، (1361)، مخزن العرفان در تفسیر القرآن، تهران، نشر نهضت زنان مسلمان
2.جوادي آملي، عبد الله (1376)، زن در آيينه جلال و جمال، بي جا، مركز نشر اسوه
3.شازلی، سیّدبن قطب بن ابراهیم، (1412)، فی ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت، نشر دارالشروق.
4.طباطبایی، سید محمد حسین، موسوی همدانی، سیّدمحمّد باقر، (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم، نشر دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
5.طبرسی، فضل بن حسن، (1360)،مجمع البیان فی التفسیر القرآن، چاپ اوّل، تهران، نشر فراهانی.
6.طبرسی، فضل بن حسن، (1377)، تفسیر جوامع الجامع، انتشارات دانشگاه تهران.
7.طريحى ، فخر الدين(1375 )، مجمع البحرين، ( چاپ سوم ) تهران : كتابفروشى مرتضوى
8.عروسى حويزى، عبد على بن جمعه(1415)، تفسير نور الثقلين، ( چاپ چهارم ) قم: انتشارات اسماعيليان
9.فضل الله، سیّدمحمّدحسین،( 1419)،تفسیر من وحی القرآن، (چاپ دوّم)، بیروت: دارالملاک للطباعه والنشر.
10.قرائتی، محسن،(1383)،تفسیر نور، (چاپ یازدهم)، تهران، نشر فرهنگی درس هایی از قرآن.
11. مجلسي، محمدباقر؛ (1374) بحارالانوار،( چاپ 3)، تهران: اسلاميه،
12. مدرّسي، محمّدتقی،( 1377)، تفسیر هدایت، (چاپ اوّل)، قم: نشر مؤسسه دائره المعارف اسلامی.
13. مصطفوى ، حسن، (1360 )، التحقيق في كلمات القرآن الكريم ، تهران : بنگاه ترجمه و نشر كتاب
14. ــــــــــــ، ( 1380)،تفسیر روشن، (چاپ اوّل)، تهران: نشر مرکز نشر کتاب.
15. مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، (چاپ اوّل)، تهران: نشر دارالکتب الاسلامیّه.
