چکیده
قرآن کریم تنها مبنعی است که همة مسلمین جهان به آن اعتماد دارند. این اثر بر مبنی همین اصل، آیات و سوری که در شأن فاطمه نازل شده است را همراه با تطبیق برخی آیات دیگر قرآن در سیره و گفتار آن حضرت بررسی کرده است.
فاطمه زهرا اگر چه به ظاهر یک بشر و یک زن، آن هم زنی جوان است اما در معنا تجسم قرآن عظیم است.
فاطمه حبل الله است. همان ریسمانی که از آسمان به زمین آویخته شد تا واسطه میان خدا و خلق الله باشد. فاطمه اهدنا الصراط المستقیم است یعنی راه شناخت و معرفت خداوند که ایشان در سیره و گفتارش این راه را به خوبی نشان میدهد.
پیوند قرآن و فاطمه به عنوان دو عنصر ارزشمند در ساحت هدایت دینی پیوندی ژرف، عمیق و ناگسستنی است که هر دو باهم در هدایت سهم دارند و با شراکت قرآن صامت و قرآن ناطق، خلق خدا هدایت میگردند، و نمیتوان یکی را بدون دیگری رها نمود زیرا که قرآن زمانی میتواند نقش هدایتگری خود را به درستی ایفا کند که درست تفسیر و تبیین شود.
فاطمه بهترین مفسر قرآن است که خود افزون بر توصیهها، تعظیم و اهتمام به قرآن در مقام عمل و تجسم معارف و اخلاق شخصیت قرآنی بود.
چنانچه در زندگی فردی و خانوادگی ایشان این آموزههای قرآنی هم چون ؛ صبر، اخلاص، صداقت، زهد، عبادت، نیکی به پدر و مادر، اطاعت از شوهر، تربیت فرزند و در خطبهها و سخنان آسمانی ایشان معارف قرآنی همچون عقاید ، احکام و اخلاق به چشم میخورد و نشان از آن است که ایشان افکار و اعمال و گفتارش رنگ و بوی قرآنی به خود گرفته و تجلی گاه آموزههای قرآنی شده است.
کلیدواژه ها: حضرت فاطمه (س)، مفسر قرآن، بانوی اسلام، صحیفه فاطمیه، خطبه فدک، الگوی زنان.
نتيجه
قرآن کریم کتاب هدایت است «ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم » که توسط مفسران الهی که دارای علم لدنی و عصمت هستند روشن و آشکار میشود «ولا رطب و لایابس الا فی کتاب مبین».
همچنین پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) هم هدایت انسانها را مزد رسالت خود قرار داده که سود هدایت آن به خود انسان میرسد؛ ولی چون او رحمه للعالمین است از هدایت انسانها به مزد خودش تعبیر نموده است.
چنانچه فاطمه ( سلام الله علیها ) پارهی تن پیامبر است پس باید با تأسی به محبوبه رسول خدا ( صلی الله علیه و آله )این راه هدایت را به آسانی سیر نمود.
راه فاطمه( سلام الله علیها ) ، راه هدایت و سفینه النجاه و راه قرآن است.
راهی که تنها راه دیروز نبوده و نیست بلکه راه امروز و هر روز است.
راه فاطمه ( سلام الله علیها ) ، راه فطرت است در همه جای جهان قابل اجرا و عملی است.
راه فاطمه ( سلام الله علیها ) ، محور درسهاست و زنان جامعه باید با الگو پذیری از این الگوی حسنه، درس اخلاص و بندگی، خوف و خشیت از خداوند، ایثار و نوعدوستی و عفت و حجاب ... بگیرند.
و درس رفتار با والدین و رفتار با همسر و فرزندان خود را از ایشان فرا گیرند.
در زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعی خود نیز پیروان خوبی برای آن حضرت باشند.
و در نهايت توصيهها و پيشنهاداتي هر چند مجمل به جامعه اسلامي تقديم ميشود.
« انشاء الله »
راهكارها و پيشنهادها
امروزه نسل جوان به دنبال فرهنگ ناب فاطمي( سلام الله عليها ) است تا بتواند جان تشنه خود را سيراب كند. از جمله توصيهها و پيشنهادهایی كه ميتوان در اين راستا ارائه نمود به شرح ذيل است:
1 . معرفت شناسي پيرامون فاطمه زهرا( سلام الله عليها )، اخلاق قرآني و سيره عملي آن حضرت كه بايد در جامعه بيان و از سوي مسئولان، مبلغان و فرهنگيان اشاعه و نهادينه شود.
2 . چگونگي جايگزين كردن الگوهاي رفتاري حضرت در زندگي برخي افراد، بهجاي الگوهاي غربي بهوسیلة خدمتگزاران نظام فرهنگي جامعه که با برنامهريزي مناسب و تحليل دقيق و پيوسته از طريق تأليف رسانههاي چاپي و رسانههاي جمعي (راديو، تلويزيون) امکان پذیر است. در اين زمينه «صدا و سیما» و «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي» نقش به سزايي را ميتوانند ايفا كنند.
3 . برپايي كرسيهاي آزاد انديشي و پرسش و پاسخ به شبهات فاطمي( سلام الله عليها ) جوانان، ثمرات خوبی را در پی خواهد داشت.
4 . سیرهی حضرت زهرا( سلام الله عليها ) به صورت جامع، منطقي، عقلاني و زمان آگاهانه به نسل جوان امروزي منتقل گردد.
5 . تهیهی محصولات فرهنگي و هنري متنوع و به روز برای معرفي ابعاد قرآني و فاطمي( سلام الله عليها ) سرلوحهی نهادهای حوزوی و فرهنگی قرار گیرد.
6 . الگوسازي از شخصيت حضرت زهرا( سلام الله عليها ) براساس شرايط سني، تحصيلي و طبقات اجتماعي صورت گيرد.
7 . تهیهی نرم افزاري جامع از مقالات و پايان نامههاي فاطمي( سلام الله عليها ) تا به جامعه به خصوص حوزههای علمیه خواهران عرضه گردد.
8 . نوآوري در معرفي اين الگوي حسنه بهوسیلهی پژوهشگران و نويسندگان. البته از گذشته تاكنون تلاشهاي فراواني در جهت معرفي حضرت فاطمه زهرا( سلام الله عليها ) شده اما كافي و ناظر به شرايط جامعهي امروزي نبوده است.
در نهايت اينكه اگر انسان كاملي همچون فاطمه( سلام الله عليها ) كه محور اهل بيت( عليه السلام ) است در جامعه اسلامي بخوبي شناخته شود بسياري از مشكلات جامعهی امروزي ما حل و فصل ميگردد.
« من الله التوفيق »
منابع و مآخذ
· قرآن کريم.
· نهج البلاغه.
1 . ابنابي الحديد، ( 1378ه)، شرح نهج البلاغه، تحقيق: محمدابوالفضل ابراهيم، ج20- مصر، داراحياء الكتب العربيه.
2. ابنطاووس ( بيتا )، فلاح السائل، قم، انتشارات دفتر تبليغات.
3 . احمديان، ابراهيم ( 1386ه)، نهجالفصاحه ( چاپ دوم )، تنظيم احاديث: هاشم صالحي، قم، گلستان ادب.
4 . ارفع، كاظم (1380ه)، سيره عملي حضرت فاطمه زهرا ( سلام الله عليها ) ، بيجا، تربت.
5 . افتخار زاده، حسين؛ رحماني، همداني، احمد ( 1373ه)، فاطمه زهرا سلام الله عليهاشادماني دل پيامبر( صلي الله عليه و آله ) ، بيجا، بدر.
6 . اميني، حسين(1386ه)، الغدير،ج2و3، مترجم: جمال موسوي، چاپ اول، تهران، مركز چاپ و نشر بنياد بعثت.
7 . بشوي، محمديعقوب (1390ه)، شخصيت حضرت زهرا سلام الله عليهادر قرآن از منظر تفاسير اهل سنت( چاپ سوم )، قم، بوستان كتاب.
8 . بحراني، هاشم (1416ه)، البرهان في تفسير القرآن (چاپ اول )، تهران، بنياد بعثت.
9 . بحراني، عبدالله(بيتا )، عوالم العلوم (چاپ اول)، تحقيق: مدرسه الامام المهدي ( عجل الله ) ، بيجا،مدرسه الامام المهدي ( عجل الله ) .
10 . بيرانوند، محمد (1389ه)، تجلي اهل بيت عليهم السلام در قرآن (چاپ اول )، اصفهان، اقيانوس معرفت.
11 . پورسيدآقايي، مسعود (1391ه)، چشمه در بستر (چاپ هفتم )، قم، انتشارات حضور.
12. تفسير المنسوب للعسكري (1409ه) ، تحقيق : مؤسسه الامام المهدي ( عجل الله ) ، قم ، مؤسسه الامام المهدي( عجل الله).
13 . تهراني ، مجتبي (1391ه)، خطبه فدك (چاپ ششم )، تهران، مؤسسه فرهنگي پژوهشي مصابيح الهدي.
14 . جوادي آملي، عبدالله (1386ه)، تفسير تسنيم ( چاپ ششم )، قم، انتشارات اسراء.
15 .جباران، محمدرضا( 1384ه)، درسنامه علم اخلاق (چاپ اول )، قم، سنابل.
16 . جمعي از پژوهندگان مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين عليه السلام (1372ه)، نهج الحياه ( چاپ اول )، قم، مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين عليه السلام .
17 . حراني، حسنبن شعبه (1404ه)، تحت العقول، قم، انتشارات جامعه مدرسين.
18 . حسكاني، عبيداللهبن احمد (1411ه)، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، تحقيق: محمدباقر محمودي، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامي.
19 . حسن زاده آملي، حسن (1375ه)، انسان و قرآن، بيجا، انتشارات قم.
20 . حويزي، عبدعليبنجمعه( 1415ه)، تفسير نورالثقلين، تحقيق: سيد هاشم محلاتي (چاپ چهارم )، قم، انتشارات اسماعيليلان.
21 . خزاز قمي، عليبنمحمد (1401ه)، كفايه الاثر، قم، انتشارات بيدار.
22 . خلجي، محمدتقي (1379ه)، رخساره خورشيد، بيجا، ميثم تمار.
23 . خوارزمي (1428ه) مقتل الحسين عليه السلام ، بيجا ، انتشارات انوار الهدي .
24 . رازي ، فخرالدين (1420ه) ، تفسير مفاتيح الغيب (چاپ سوم ) ، بيروت ، داراحياء التراث العربي .
25 . راوندي، قطب الدين ( 1407ه)، الدعوات، قم، مدرسه الامام المهدي ( عجل الله ) .
26 . رضواني، علياصغر ( 1389ه)، دين شناسي از ديدگاه فاطمه زهرا سلام الله عليها(چاپ سوم )، قم، انتشارات دليل ما.
27 . زمخشري، محمود (1407ه)، تفسير الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل ( چاپ سوم)، بيروت، دارالكتاب العربي.
28 . سعادتپور، علي (1388ه)، جلوه نورپرتوي از فضايل معنوي فاطمه زهرا سلام الله عليها( چاپ پنجم )، تهران، انتشارات احياء كتاب.
29 . سيوطي، جلال الدين (1404ه)، تفسير الدر المنثور، قم، كتابخانه آيه الله مرعشي نجفي.
30 . شريعتي، محمدتقي (1346ه)، تفسير نوين، تهران، شركت سهامي انتشار.
31 . شوشتري، قاضي نور الله ( بيتا)، احقاق الحق، تصحيح و تعليق: شهاب الدين نجفي مرعشي، قم، كتابخانه آيه الله نجفي مرعشي.
32 . صادقي، علي اكبر (1374ه)، فاطمه الزهرا سلام الله عليها، بيجا، اميركبير.
33 . صادقي، ارزگاني، محمدامين ( 1388ه) ، انسان كامل از نگاه امام خميني (ره)، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و معارف اسلامي .
34 . صاحبي فرد، علي اكبر( 1383ه)، 135 نور فاطمهسلام الله عليهادر قرآن، بيجا، بينا.
35 . طباطبائي، محمدحسين ( 1417ه)، الميزان في تفسير الميزان (چاپ پنجم)، قم، دفتر انتشارات اسلامي جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
36.طبرسي، فضل بنحسن ( 1372ه)، مجمع البيان في تفسير القرآن (چاپ سوم)، تحقيق: محمدجواد بلاغي، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
37. طبري، ابوجعفر (1363ه)، دلائل الامامه، قم، منشورات الرمني.
38 . طبسي، محمدجواد (1380ه)، فاطمهسلام الله عليهاالگوي حيات زيبا، بيجا، دفتر تبليغات اسلامي.
39 . عاملي، حر (1409ه)، وسايل الشيعه، قم، موسسه آل البيت عليهم السلام .
40 . عياشي، محمدبن مسعود (1380ه)، التفسير، تحقيق: سيدهاشم رسولي محلاتي، تهران، چاپخانه علميه.
41 . عيسي زاده، عيسي (1391 ه)، خانواده قرآني ( چاپ چهارم )، قم، بوستان كتاب.
42 . فرات كوفي، ابوالقاسم فراتبنابراهيم ( 1410ه)، تفسير فرات الكوفي (چاپ اول )، تحقيق: محمدكاظم محمودي، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامي.
43 . قائمي، علي (1377ه)، در مكتب فاطمهسلام الله عليها، بيجا، اميري.
44 . قرائتي، محسن ( 1383ه)، تفسير نور ( چاپ يازدهم )، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن.
45 .---------- ( 1388ه) ، اصول عقايد ( چاپ هفتم ) ، تهران ، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن.
46 . قمي، عليبن ابراهيم ( 1367ه)، تفسير مقي (چاپ چهارم)، تحقيق: طيب موسوي جزايري، قم، دارالكتاب .
47 . قمي مشهدي، محمدبنمحمدرضا ( 1368ه)، تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب ( چاپ اول )، تحقيق: حسين درگاهي، تهران ، سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامي.
48 . قمي، عباس (بيتا)، سفينه البحار، بيروت، دارالتعاريف.
49 . كاشاني، فيض ( 1415ه) ، تفسير الصافي ( چاپ دوم )، تحقيق: حسين اعلمي، تهران، انتشارات الصور.
50 . كاشاني، فتح الله ( 1336ه) تفسير منهج الصادقين، تهران، كتابفروشي محمدحسن علمي.
51 . كاشف الغطاء، جعفر ( 1380ه)، كشف الغطاء، قم، انتشارات بوستان كتاب.
52 . كليني ( 1365ه)، الكافي ، تهران ، دارالكتب الاسلاميه .
53 . مترجمان (1360ه)، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن ، تهران ، انتشارات فراهاني .
54 . متقي هندي ( 1405ه) ، كنزالعمال ، تصحيح : شيخ بكري حياني ، بيروت ، مؤسسه الرساله .
55.مجلسي، محمدباقر(1403ه)،بحارالانوار ،ج2و8و14و16و24و25و27و28و29و35و36و41و42 و43و45و53و59 و67و72و79و91و98، بيروت موسسه الوفاء.
56 .محدث، نوري (1408ه)، مستدرك الوسائل، قم، مؤسسه آل بيت عليهم السلام .
57 . محسني ارزگاني، رسول ( 1389ه)، سيماي اهل بيت عليهم السلام در عرفان اسلامي(چاپ اول)، قم، مؤسسه بوستان كتاب.
58 . محلاتي، ذبيح الله (بيتا)، رياحين الشريعه، بيجا، دارالكتب الاسلاميه.
59 . محمدي ريشهري، محمد ( 1386ه)، ميزان الحكمه ( چاپ هشتم )، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحديث.
60 . مصباح يزدي، محمدتقي (1383ه) ، آموزش عقايد، بيجا، موسسه انتشارات امير كبير.
61 . مكارم شيرازي، ناصر ( 1374ه)، تفسير نمونه (چاپ اول)، تهران، دارالكتب الاسلاميه.
62 .--------------( 1376ه)، زهرا سلام الله عليهابرترين بانوي جهان، بيجا، سرور.
63 .موحد ابطحي ، محمدباقر (بيتا )، الصحيفه الفاطميه ،بيجا ، مؤسسه الامام المهدي ( عجل الله ) .
64 . موسوي خميني، روح الله ( 1370ه)، آداب الصلاه ،بيجا ، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).
65 . موسوي گرمارودي، ابوالفضل ( 1380ه)، حضرت زهرا سلام الله عليهابانوي بانوان، بيجا، دليل ما.
66 . موسوي مقدم، عبدالرزاق ( 1372ه)، صديقه شهيده زهرا سلام الله عليها، قم، دفتر انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه.
67 . منتظر القائم، اصغر ( 1388ه)، مجموعه مقالات كنگره حضرت فاطمه سلام الله عليهاو انسان معاصر(چاپ اول)، اصفهان، انتشارات كانوان پژوهش.
68 . نقيپورفر، ولي الله (1380ه)، بررسي شخصيت اهل بيت عليه السلام در قرآن(چاپ دوم)، تهران، مركز آموزش مديريت دولتي.
69 . نيليپور، مهدي (1380ه)، فرهنگ فاطميه، بيجا، مركز فرهنگي شهيد مدرس.
70 . هاشمي رفسنجاني، اكبر ( 1383ه)، فرهنگي قرآن، قم، بوستان كتاب.
نرم افزارها
نرم افزار جامع التفاسير.
نرم افزار جامع الحديث.
نرم افزار ريحانه.
نرم افزار شاخه طوبي.
كتابنامه
1 . اشعري، حسين (1347ه)، سيماي فاطمه زهرا( سلام الله عليها ) در قرآن و عترت ( چاپ اول )، بيجا ، نصايح .
2 . انصاري، عذرا (1372ه)، جلوههاي رفتاري حضرت زهرا( سلام الله عليها )، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
3 . انصاري زنجاني، اسماعيل (1428ه)، الموسوعه الكبري عن الفاطمه الزهراء( سلام الله عليها ) ، (چاپ اول )، قم، دليل ما.
4 . حسينيان قمي، مهدي(1379ه)، زخم خورشيد، تهران، اميركبير.
5 . حلو، محمد (1421ه)، ما نزل من القرآن في شأن فاطمه الزهراء( سلام الله عليها ) ، قم ، دار الكتاب الاسلامي.
6 . رحماني همداني، احمد (1369ه)، فاطمه الزهراء( سلام الله عليها ) بهجه قلب المصطفي(چاپ اول )، تهران ، بدر.
7 . رضواني، علي اصغر (1389ه)، فاطمه الزهرا( سلام الله عليها ) مظلومه تاريخ (چاپ اول )، قم، صبح اميد ياران.
8 . شيرازي، صادق (1421ه)، فاطمه ازهراء في القرآن، قم، مؤسسه الفكر الاسلامي .
10 . عزيزي، عباس (1391ه) 360 فضايل حضرت زهرا( سلام الله عليها ) (چاپ دوازدهم)، بيجا، صلاه.
11 . قدسي، حسين (1379ه)، سيماي حضرت فاطمه( سلام الله عليها ) در قرآن كريم، تحقيق: جواد مير شفيعي خوانساري، تهران، بنياد پژوهشهاي علمي و فرهنگي نور الضياء.
12 . قزويني، كاظم (1379ه) ، فاطمه الزهراء( سلام الله عليها ) من المهد الي اللحد (چاپ اول )، بيروت ، دار الصادق.
13 . كمپاني، فضل الله (1386ه)، حضرت زهرا( سلام الله عليها ) (چاپ اول )، تهران، انتشارات مفيد.
14 . مهاجر، حميد (1413ه)، اعلموا اني فاطمه( سلام الله عليها ) ، ج1-10 ، بيروت، دار الكتاب و العتره.
15 . مجلسي محمدباقر (1403ه)، بحار الانوار ، ج43، بيروت ، مؤسسه الوفاء.
16 . نيشابوري، حاكم (1391ه)، فضايل فاطمه زهرا( سلام الله عليها )، مترجم: جابر رضواني، قم، انتشارات بني الزهراء.