پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

موضوع ديه به عنوان يكي از مفاهيم كليدي و بنيادين در فقه اسلامي، همواره مورد توجه فقها و حقوق‌دانان بوده است. ديه به نوعي جبران خسارت و حق‌الناسي است كه به خاطر آسيب‌هاي جسمي و جنايت‌هاي واقع‌شده بر روي افراد، به آنها تعلق مي‌گيرد. اين پژوهش به بررسي معيار سنجش ديه از ديدگاه فريقين، يعني فقهاي شيعه و سني، مي‌پردازد و تلاش دارد تا تفاوت‌ها و اشتراكات اين دو نگرش را به وضوح بيان كند. در فقه شيعه، ديه داراي جزئيات مشخصي است كه بر اساس آيات قرآن و روايات معصومين (عليهم السلام) تعيين مي‌شود. در اين نظام حقوقي، ديه به ارزش مالي اعضاي بدن و تأثير آن بر زندگي افراد آسيب‌ديده بستگي دارد. اين مطالعه به بررسي معيارهاي خاص تعيين ديه براي اعضاي بدن مانند دست، پا، و چشم و همچنين مقادير خاص ديه در حوادث مختلف مي‌پردازد. به طور مشابه، فقه سني نيز معيارهاي خود را بر اساس اصول و متون اسلامي اما با تأكيد بيشتر بر شرايط اجتماعي و اقتصادي افراد ارائه مي‌دهد. اين تحقيق به تأثيرات اجتماعي، فرهنگي، و اقتصادي ديه نيز مي‌نگرد و بررسي مي‌كند كه چگونه ديه به برقراري حس عدالت و تأمين امنيت اجتماعي كمك مي‌كند. در اين راستا، تأثيرات منفي يا مثبت ديه بر روي جامعه و چالش‌هايي كه ممكن است در تعيين ديه ايجاد شود، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. همچنين، اين پژوهش به اين نكته مي‌پردازد كه چگونه تفاوت‌هاي موجود در آراي فقهي مي‌تواند بر روي احكام قضائي و زندگي روزمره افراد تأثير بگذارد. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه ديه نه تنها به عنوان يك مفهوم حقوقي، بلكه به عنوان يك نهاد اجتماعي و انساني در ايجاد حس انصاف و عدالت در جامعه عمل مي‌كند. اين تحقيق مي‌تواند راهنمايي براي قانون‌گذاران و محققان در زمينه ديه و مشخصات آن باشد و كمك كند تا فرايند تعيين ديه به يك فرآيند منصفانه و عادلانه تبديل شود. با در نظر گرفتن چالش‌ها و نيازهاي اساسي در نظام حقوقي ايران، اين پژوهش به ارائه پيشنهادهايي در رابطه با بهبود سيستم ديه و اصلاحات لازم در زمينه عدالت اجتماعي و حقوق بشر مي‌پردازد. در نهايت، اين تحقيق تأكيد دارد كه توسعه يك رويكرد جامع و فراگير به ديه، امكان دستيابي به عدالت پايدار و بهبود شرايط كلي جامعه را فراهم مي آورد.