پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مسئله جمع و تدوين قرآن كريم از مهم‌ترين مباحث در حوزه تاريخ قرآن و علوم قرآني است كه همواره مورد توجه مسلمانان و مستشرقان قرار داشته است. دو تن از خاورشناسان معاصر، رژي بلاشر و هارالد موتسكي، هر يك با رويكردها و روش‌شناسي‌هاي متفاوت، به اين موضوع پرداخته‌اند. بلاشر با ديدگاهي انتقادي، جمع قرآن را فرايندي متأخر و غير منسجم دانسته و آن را زمينه‌ساز تحريف دانسته است. او با تكيه بر روايات پراكنده و عدم انسجام در ترتيب نزول و جمع قرآن، به امكان تحريف – چه به صورت نقصان و چه زياده – اشاره كرده است. در مقابل، موتسكي با بهره‌گيري از روش تحليل هم‌زمان متن و سند، تلاش دارد اعتبار روايات مربوط به جمع قرآن را بازيابي كند. او با تأكيد بر حفظ سنت شفاهي و كتابت تدريجي، معتقد است كه جمع قرآن در دوره ابوبكر آغاز و در زمان عثمان تكميل شده است، بي‌آنكه دليلي بر وقوع تحريف در متن قرآن موجود باشد. پژوهش حاضر با روش توصيفي-تحليلي، ضمن تبيين ديدگاه‌هاي اين دو مستشرق، نقدهاي روشي و محتوايي قابل توجهي را به نظريات آنان وارد ساخته و در نهايت به اثبات اين ديدگاه مي‌پردازد كه قرآن كريم در زمان پيامبر اسلام (ص) به طور كامل كتابت و جمع شده و از هرگونه تحريف مصون مانده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه ادله نقلي، عقلي و تاريخي متعددي، جمع قرآن در عصر نبوي و عدم تحريف آن را تأييد مي‌كنند و شبهات مطرح‌شده از سوي مستشرقان، ناشي از ناآگاهي يا پيش‌فرض‌هاي نادرست است.