پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

محيط زيست موهبتي است الهي از طرف خداوند، كه استفاده درست از آن و حفاظت و سالم نگاه داشتن آن مي تواند تاثيرات مثبتي در زندگي انسان داشته باشد. به تمام محيطي كه زندگي در آن جريان دارد محيط زيست گفته مي شود. يكي از مسائل مهمي كه پيش روي دانش فقه قرار دارد و فقه جامع و پوياي شيعه از اين چالش بزرگ و جهاني روزگار ما گريزي ندارد معضلات زيست محيطي است. روز به روز بر بحران هاي زيست محيطي افزوده مي شود آلودگي هاي آب، خاك، هوا، تخريب مراتع كويرزايي، فرسايش خاك كاهش منابع طبيعي و شكار و صيد بي رويه، مهمترين معضلات زيست محيطي هستند. فقه شيعه به عنوان دانش فراگير در ميان دانش هاي اسلامي، و با توجه به ويژگي هايي كه از آن برخوردار است، پاسخگوي معضلات زيست محيطي مي باشد. نوشتار حاضر در پي بررسي منابع اسلامي به ويژه فقه، راهبردها و راهكارهايي براي حل معضلات زيست محيطي در زمينه آب، زمين، هوا ارائه نموده است. راهبرد فقهي حل معضل زيست محيطي در زمينه آب، پرهيز از آلودگي و كاهش آب است. مهم ترين راهبرد فقه در مورد زمين، پرهيز از آلوده ساختن خاك و پرهيز از بيابان زايي است. راهبرد فقه اسلامي، پاكيزه نگه داشتن هوا است. در كنار اين راهبردها، راهكارها و آموزه هاي خاصي در مورد هر يك از عناصر محيط زيست موجود است كه به تفصيل بحث خواهد شد. نتايج اين پژوهش و بررسي مباني فقهي نشان داد حرمت آلوده كردن، هوا، آب، خاك و از بين بردن گونه هاي مختلف گياهي و جانوري نتيجه اي است كه از بررسي متون روايي حاصل ميگردد با توجه به ادله شرعي مزبور هر گونه تخريب محيط زيست، اعم از: اتلاف افساد و اسراف منابع حياتي محيط زيست مانند آب، هوا، خاك، جنگل و مراتع و ذخاير انرژي متعلق نهي شرعي حرمت بوده و علاوه بر آن از باب تضييع حقوق سايرين موجب ضمان نيز مي باشد. و اين نهي از ادله فقهي زيادي همچون آيه هاي قرآن، روايت ها، قاعده اتلاف، قاعده لاضرر، دليل عقل، سيره عقلا. ... به دست آمده و انسان موظف به حفظ محيط زيست و تامين سلامت آن است.