پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از معضلات مهم و حساسي كه به خصوص در دهه‌هاي اخير مورد توجه جوامع بين المللي قرار گرفته است بحران خاك و ارائه راهكارهاي برون رفت از آن مي‌باشد. فشارهاي زيادي كه از طريق عوامل مختلف مانند (كشاورزي صنعتي، پسماند‌هاي حاوي مواد تجزيه ناپذير، برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، كودها و سموم شيميايي) به خاك وارد شده خاك را دچار آسيب كرده است. ايران نيز يكي از كشورهايي مي‌باشد كه درصد قابل توجهي از خاكش دچار تخريب شده ولازم است به اين مسئله به طور جدي پرداخته شود. زيرا خاك امنيت غذايي، استقلال اقتصادي كشور و بقاي نسل را تضمين مي‌كند. مطالعات گسترده اي در ابعاد مختلف در دنيا براي حل اين مشكل انجام شده است. اصول كشاورزي پايدار يكي از راه‌هاي ارائه شده مي‌باشد. به نظر مي‌رسد ريشه اساسي اين بحران در اخلاق است و كارشناسان علوم خاك نيز به آن اذعان دارند و در تحقيقاتشان بيان كرده اند كه اخلاق ضمانت اجراي كشاورزي پايدار و حفاظت از خاك مي‌باشد. اما به اصول اخلاقي كارآمد در حفاظت از خاك دست نيافته اند. در اين پژوهش ميان رشته‌اي كه به روش توصيفي- تحليلي- نقدي انجام شده است، كشاورز به عنوان كسي كه مستقيماً با خاك ارتباط دارد مورد بحث بوده و ديدگاه هاي اخلاقي مطرح در جهان مورد بررسي قرار گرفت. با توجه به اينكه نكات مثبتي در هر يك از اين ديدگاه‌ها قابل توجه بود اما براي ايجاد مسئوليت اخلاقي براي حفاظت از خاك كافي نبوده و تاكنون منجر به اقدامي براي حفاظت از خاك نشده اند. در اين پژوهش نگرش قرآن به خاك و اهميت حفاظت از خاك در قرآن مورد بررسي قرار گرفته است و بر مبناي اخلاق اسلامي، اخلاق حفاظت از خاك ارائه مي گردد كه مبتني بر ارزش‌هايي مي‌باشد كه برخاسته از فطرت انساني است و مي‌تواند باعث ايحاد مسئوليت اخلاقي در كشاورزان گردد.