پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تحقيق حاضر تحت عنوان بررسي فقهي تجسس و مستثنيات آن از منظر فقه جعفري مي باشد تجسس به تحقيق و تفحص در امور مخفي و پنهاني ديگران كه ماهيت شخصي و فردي دارد گفته مي شود بنابراين به كارگيري واژه تجسس در امور ظاهري و آشكار صحيح نمي باشد از طرفي با پيشرفت تكنولوژي و وسايل ارتباط جمعي، دسترسي به اطلاعات افراد سهل‌تر از گذشته شده است . از سوي ديگر لازمه يك زندگي سالم ، امنيت و آرامش است و از اين جهت است كه در دين اسلام تجسس حرام شمرده شده است و ضرورت دارد تجسس از منظر فقهي بررسي و مستندات آن مورد شناسايي واقع شود و روشن شود كدام يك از آن حرام است و كدام يك جزء مستثنيات آن است بنابر اين به حكم عقل و آيات و روايات ، حكم اوليه تجسس به طور مطلق حرمت است. اما از اين حكم اوليه ، تجسس برخي موارد در منابع فقهي استثنا شده است و در اين مورد مصلحت فرد و جامعه و نظام اسلامي اقتضا مي‌كند كه تجسس صورت گيرد و از اهم آنها تجسس درمورد دشمنان، تجسس در امور فرزندان، تجسس در امر ازدواج را مي توان نام برد كه لازم است احكام و مستندات آن در منابع فقهي مورد كنكاش قرار گيرد . بنابر اين از مهمترين اهداف تحقيق بيان مستندات تجسس و مستثنيات آن بر اساس ادله عقلي و نقلي و روايي بوده است. روش تحقيق نقلي و وحياني و روش جمع‌آوري اطلاعات كتابخانه اي و اسنادي وروش پردازش مطالب توصيفي و تحليلي مي باشد و از مهمترين نتيجه اي كه از تحقيق حاضر حاصل مي شود اين است كه حكم تجسس حرمت و دلائلي هم براي حرمت آن وجود دارد كه از معتبرترين آن عبارتند از دلايل عقلي كه شامل ممنوعيت عقلي ولايت بر ديگران و ممنوعيت و حرمت عقلي ظلم و حفظ كرامت انسانها مي توان نام برد و برخي از ادله فقهي آن عبارتند از آيه 12سوره حجرات و آيه 19 سوره نور و برخي از مستثنيات آن عبارتند از آيه 71 سوره نساء وآيه 4 سوره منافقون و آيه 28 سوره نمل مي باشد كه تجسس را جايز شمرده است.