پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قاعده لاضرر ازجمله قواعدي است كه فقهاي شيعه و اهل سنت در مبناي آن باهم اتفاق‌نظر دارند؛ اما در مورد نحوه‌ي استفاده آن بين آن‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد. قاعده‌ي لاضرر در بسياري از موضوعات فقهي و حقوقي كاربرد دارد كه مي‌توان كاربرد آن را به موضوعات سياسي و اجتماعي هم سرايت داد كه يكي از اين موضوعات، امربه‌معروف و نهي از منكر مي‌باشد. با توجه به منابع فقهي، اين دو فريضه، ازجمله واجبات كفايي هستند كه در مورد آن‌ها، ميان فقها، اختلاف‌نظري وجود ندارد. امربه‌معروف و نهي از منكر، شرايط و مراتبي دارد، ازجمله‌ي آن، ‌شرط نبود ضرر و مفسده در حين اجرا مي‌باشد؛ ازاين‌رو است كه قاعده لاضرر با اين دو واجب شرعي، ارتباط پيدا مي‌كند و اين ارتباط منجر به ايراد نظرات و اقوال مختلفي از جانب فقها در وجوب اقامه اين فريضه مي شود و از اين جهت پرداختن و بررسي اين موضوع ضرورت پيدا مي كند. پژوهش حاضر با روش توصيفي تبييني و استناد به منابع معتبر فقهي و روايي (اماميه و عامّه) درصدد بيان اين است كه: 1) چه ارتباطي ميان امربه‌معروف و نهي از منكر با قاعده لاضرر از نگاه علماي شيعه و سني وجود دارد. 2)احكام، شرايط و مراتب امربه‌معروف و نهي از منكر از نگاه علماي شيعه و سني؛ 3) ديدگاه علماي شيعه و اهل سنت، درباره قاعده لاضرر. 4) علماي شيعه و سني، شرط عدم ضرر و مفسده را در وجوب امربه‌معروف و نهي از منكر لازم مي‌دانند. و در آخر اين نتيجه حاصل شد كه وقتي بقا و حيات كيان اسلامي بستگي به اقامه امربه‌معروف و نهي از منكر داشته باشد، وجوب اين دو فريضه متوقف بر هيچ شرطي نمي‌باشد.