پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در اين نوشتار به مقولۀ (تحجر)، معناشناسي و پيامدهاي كلامي آن در فرق و مذاهب اسلامي پرداخته شده است. تحجر و تحجرگرايي به معناي تنگ‌نظري، جمود در افكار و سطحي‌نگري و عدم گذر از ظاهر به باطن امور است. پافشاري نابخردانه بر عقيده و فكري غلط است. رويگرداني از راهي مفيد و عُقلايي است و جاهلان معدن و جايگاه تحجر و جمود هستند. اين تفكر غلط (تحجر و تحجرگرايي)، در فرق و مذاب اسلامي، در گسترۀ تاريخي در سطحي وسيع گسترده شده و ضربه‌هاي جبران‌ناپذيري را بر روند حركت‌هاي اسلامي زده است. بر اين اساس، فصلي عمده از نوشتار به ابعاد و اقسام تحجر اختصاص دارد به خصوص در سه بُعد اعتقادي، فقهي و اخلاقي. در بخش ديگر نوشتار به ملاك‌ها و معيارها و خصوصيات متحجران پرداخته شده، شاخصه‌هايي كه داراي نمود هستند مطرح شده است؛ نظير جدايي دين از سياست، ضديت با عقل، اختلاف و تفرقه، ناكارآمدي و عقب‌ماندگي، عدم پيشرفت و نوگرايي و شكوفايي، روحيۀ خودمحوري و استبداد و قانون‌گريزي و ...در فصل پاياني نوشتار كه محوريت بحث پژوهش است به تأثيرگذاري جمود و تحجر بر عقايد برجستۀ فرقه‌هاي كلامي پرداخته شده كه مظهر و نماد بارز آن را در فرقه‌هايي چون خوارج، وهابيت و سلفي‌گري طالبان و داعش مورد بازشناسي و تبيين قرار داده‌ايم.