پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده در ميان مسائل امامت علم غيب ائمه (عليهم‌السّلام) از چالشي‌ترين مسائل مورد توجه متفكران شيعي بوده است. برخي از انديشمندان مسلمان با تمسك به آيات قرآن كريم به دنبال انكار آگاهي پيامبران و امامان از غيب هستند. چراكه در قرآن دو دسته آيات وجود دارد كه هم اختصاص علم غيب به خداوند و هم عدم اختصاص علم غيب به خداوند دلالت دارند. آنچه از تأمل و دقت در اين آيات حاصل مي‌شود آن است كه اين آيات باهم تعارضي ندارند، يعني دسته‌اي كه در ظهور بدوي علم غيب را مختص خدا مي‌دانند، مرادشان علم غيب ذاتي است و دسته‌اي كه ديگران را نيز آگاه به غيب دانسته‌اند، در موارد محدودتر و به اذن الله دانسته‌اند؛ بنابراين تعارض آيات از نوع ظاهري بوده و اين تعارض مستقر نمي‌باشد. همچنين در بررسي روايات مربوطه نيز با دو دسته روايات مثبت و نافي علم غيب امام مواجه هستيم كه در نگاه ابتدايي معارض يكديگر هستند به‌طوري‌كه برخي علم را براي غير خدا اثبات كرده و برخي ديگر آن را نفي مي‌كنند؛ اما با بررسي دقيق و محتوايي آن‌ها مي‌بينيم تعارض آن‌ها از نوع تعارض ظاهري بوده و روايات مثبت علم غيب، علم غيب استقلالي را مختص خدا دانسته و علم غيب تبعي را براي امام اثبات مي‌كند. پژوهش حاضر كه به‌صورت تحليلي ـ توصيفي انجام شده است و شيوه جمع‌آوري مطالب به‌صورت كتابخانه‌اي با استفاده از كتاب‌ها و مقالات و سايت‌هاي معتبر انجام شده است، با بيان دو دسته از آيات و روايات كه مورد استناد دو گروه معتقدين به اختصاص و عدم اختصاص علم غيب به خداوند قرار گرفته است. به‌طوري‌كه دسته‌اي از آيات علم غيب را مختص خدا مي‌دانند و بيان مي‌دارند كه فقط خدا از غيب خبر دارد. ولي در دسته‌اي ديگر از آيات علاوه بر خدا افراد خاص همچون امام را به اذن الله آگاه به غيب بيان مي‌كند. در مورد روايات نيز با رجوع به كتب روايي مانند كتاب بصائرالدرجات و كافي و ساير كتب روايي مورد بررسي قرار گرفته و اين نتيجه حاصل شد كه علم غيب استقلالي و ذاتي از آن خداوند است اما علم غيب معصوم ناشي از تعليم و اعطاي الهي است.