پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده منظور از استدلال‌هاي فلسفي ابن عربي در فصوص‌الحكم، استدلال‌هايي است كه براي تجزيه و تحليل مفاهيم عرفاني مانند، وجود، عدم، جوهر، عرض و... استفاده ‌شده ‌است و به درك عميق‌تر و دقيق‌تر فصوص‌الحكم، كمك مي‌كند. ابن عربي چنان ‌كه مشهور است اولين كتاب عرفان نظري را تأليف كرده است. از جمله مواردي كه مي‌تواند صبغه فلسفي بودن اين كتاب را آشكار كند، قيد نظر، در عرفان نظري است كه مستلزم نوعي، تحليل عقلي است. ابن عربي در گزارش از مكاشفات خود، به دنبال اثبات محتواي عرفاني خود مي‌گردد؛ همچنين حجم فراواني از اصلاحات فلسفي موجود در فصوص‌الحكم، مي‌تواند صبغه فلسفي آن را بيش‌ از پيش آشكار سازد و فصوص‌الحكم را از عرفان محض، به كتابي عرفاني فلسفي تغيير دهد. پژوهش حاضر، بنيادي و با رويكرد توصيفي تحليلي، با استفاده از منابع چاپي و الكترونيكي تهيه و تنظيم ‌شده است. از جمله يافته‌هاي پژوهش حاضر، توجه به‌ نظام معرفتي فلسفه و عرفان است كه هر دو منابع اختصاصي و مشترك دارد. در فلسفه، منبع معرفت بخش، عقل است؛ اما در عرفان منابع معرفت بخش، ناظر به هستي‌شناسي مكاشفات، به شهود، مكاشفه و قلب، خلاصه مي‌شود؛ اما در مقام حكايت‌گري، علاوه بر شهود و قلب، از عقل و روش‌هاي عقلي تحليلي بهره مي‌برد و عرفان را به فلسفه نزديك مي‌كند. استدلال و تحليل‌هاي عقلي فلسفي از جمله ابزار عرفان است كه بر فلاسفه‌اي چون ملاصدرا، تأثير گذاشته است.