پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مسئله عدل الهي يكي از اصول بسيار مهم اعتقادي است. عدل الهي به عمل خداوند بر اساس حسن و قبح عقلي و انجام ندادن هرگونه امر قبيحي از سوي خداوند دلالت دارد. قبيح به هر چيزي كه عقل آن متنافر بداند گفته شده است. بر اساس اعتقاد به عدل الهي بايد گفت، تمام افعال خداوند در امور تكويني مانند آفرينش و امور تشريعي مانند ارسال پيامبران، در تمام عوالم مقتضي حكمت است. فلاسفه و متكلمين اماميه و معتزليان، عدل الهي را در زمرۀ اصول پنجگانه دين برمي‌شمرند، بدين جهت به آن‌ها عدليه نيز گفته مي‌شود. در مقابل، اشاعره معتقدند هرآنچه از خداوند صادر شود، نيكو است حتي اگر ظلم باشد. از آنجا كه اشاعره معتقد به حسن و قبح شرعي هستند، ملاك عدل را قول و فعل الهي مي-دانند. مسلم است كه با پذيرش عدل الهي مبتني بر حسن و قبح عقلي، برخي از اصول دين مانند نبوت، امامت و معاد، همچنين مباحثي مانند بهشت، جهنم و حسابرسي اعمال در قيامت نيز متوقف بر عدل الهي‌ مي‌گردد. اعتقاد به عادل بودن خداوند در تكوين بدين معناست كه خداوند متعال به هر موجودي آنچه را استحقاق دارد عطا كرده و مي‌كند، لكن برخي كاستي‌ها و مشاهدۀ انواع شرور در هستي، زمينۀ ايجاد شبهات را فراهم مي‌آورد و سوالات متعددي را به ذهن متبادر مي‌گرداند، از جمله: در حالي كه خداوند قادر مطلق، داناي مطلق و خيرخواه مطلق است چرا در جهان شاهد بلاياي طبيعي و شرور انساني مانند سيل، زلزله يا تولد كودكان ناقص الخلقه هستيم؟ آيا خداوند قادر نيست مانع رخداد شرور گردد؟ آيا خداوند نمي‌داند چگونه مانع ايجاد شرور گردد؟ و آيا خداوند نسبت به انسانها خيرخواه نيست كه كودكان ناقص‌الخلقه متولد مي‌گردند؟ بررسي دقيق روابط علي و معلولي حاكم در تكوين و تبيين چگونگي ايجاد و ابتلا به رويدادهاي آسيب زا، نقش موثري در باورمندي به عدالت خواهد داشت. بنابراين بايسته است ديدگاههاي دانشمندان در اين حوزه بررسي و تحليل گردد و ديدگاه اكمل مشخص و تبيين شود.