پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

فضاي مجازي در زندگي امروزه نقش مهمي ايفا مي‌كند. با پيشرفت تكنولوژي و افزايش استفاده از ابزارهاي سايبري، فضاي مجازي به يكي از اصلي‌ترين محيط‌هاي تعاملات اجتماعي تبديل شده است. با ظهور فناوري‌هاي نوين، حقوق مردم شكل جديدي به خود گرفته است. ضرورت پايبندي به حقوق افراد در فضاي مجازي امروزه به يكي از چالش‌هاي پربحث و مهم در جامعه تبديل شده است چرا كه ثانيه‌اي نيست كه حقوق افراد و جامعه در بستر فضاي مجازي دچار تجاوز و چالش امنيتي نشود. آموزه‌هاي ديني براي ايجاد فضاي مجازي همراه با امنيت و آسايش، رعايت حق‌الناس توسط افراد مرتبط با فضاي سايبري را به عنوان اصلي اساسي در فعاليت‌هاي سايبري پيشنهاد مي-كند. پژوهش حاضر به دنبال تبيين راهكار قرآني و روايي حق‌الناس در فضاي مجازي است؛ از اين رو سعي شده است مباحث حول مفهوم، ضرورت، كاركردها، مصاديق و احكام حق-الناس مورد بررسي دقيق صورت گيرد. از يافته‌هاي پژوهش مي‌توان به مصاديق حق‌الناس ويژه كاربران، توليدكنندگان و ترويج-دهندگان محتواي سايبري كه شامل حفظ حريم خصوصي، توليد و ترويج محتواي اخلاقي، پرهيز از ضرررساني، احترام به آزادي ديگران و حق دسترسي آزادانه به داده‌ها و اطلاعات مي‌شود و نيز مصاديق حق‌الناس ويژه نهادهاي متولي سايبري كه شامل نظارت سايبري، دسترسي همگاني به فضاي مجازي، تامين امنيت فضاي مجازي، ارتقاي اخلاقي فضاي مجازي، تلاش در جهت خودكفايي سايبري، ارتقاي سواد رسانه‌اي كاربران، حفظ حريم خصوصي، مراعات آزادي كاربران در فضاي مجازي و فيلترينگ عادلانه مي‌شود، اشاره نمود. تبيين وظيفه اخلاقي و نوع آن توسط افراد متجاوز به حقوق‌الناس در فضاي مجازي، مراحل توبه، چالش‌هاي جبران و راهكارهاي جبران حق‌الناس در فضاي مجازي از ديگر يافته‌هاي اين تحقيق است. اين پژوهش داراي سه فصل و يك خاتمه است. روش تحقيق از نظر گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و رصد ميداني فضاي مجازي و از نظر ارائه اطلاعات به صورت تحليلي و كاربردي است.