پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چند معنايي و تك معنايي واژگان قرآن ازمسائل مهم و ضروري در بيان معاني و مقاصد اصلي آيات قرآن و يكي از راه‌هاي رسيدن به معاني اصلي واژگان قرآن مي‌باشد و داراي ويژگي‌هايي است كه مفسران قرآني اهل سنت و شيعه در كتب خود به آن اشاره كرده‌اند. ديدگاه‌هاي مختلفي بين مفسرين شيعه و سني پيرامون تك معنايي و چند معنايي واژگان قرآن مطرح شده است كه در آثار خود از اين موضوع بحث كرده و به تحليل و تبيين آن پرداخته‌اند. پژوهش مورد تامل ديدگاه فريقين پيرامون تك معنايي و چند معنايي واژگان قرآن مي‌باشد و سعي در اثبات چند معنايي واژگان قرآني دارد. از اين رو پژوهش حاضر با بيان مهم‌ترين دلايل قبول نظريه چند معنايي واژگان قرآن و‌ همچنين دلايل رد نظريه تك معنايي، ديدگاه‌هاي مختلفي را مورد بررسي قرار داده و به نقد و تحليل آنها پرداخته است تا روشن سازد كه آيات قرآن داراي معاني و لايه‌هاي بسياري است كه خداوند در هر يك از آن واژگان معاني متعددي را قصد كرده است. اهميت بررسي مبحث چند معنايي واژگان قرآن وقتي بيشتر روشن مي‌گردد كه در حين رويارويي با وجوهات مختلف يك واژه، خواسته شود تا با استفاده از يك قرينه يك معنا را به عنوان معناي صحيح مدنظر قرار داده و از ساير معاني چشم پوشي كرده تا تفسير صحيح ارائه شده و ساير تفاسير را كنار گذاشت. چنانچه در معناشناسي واژه نحر در آيه دوم سوره كوثر (فصل لربك وانحر)با توجه به نظريه چند معنايي واژگان قرآن به مصداق اصلي واژه نحر كه همان قرباني كردن شتر است پي برده مي‌شود .از اين رو در اين پژوهش براي رسيدن به هدف اصلي بر پايه مطالعات كتابخانه‌اي با تكيه بر بانك‌هاي اطلاعاتي و نرم‌افزارها دست به يك مطالعه توصيفي -تحليلي زده شد و پس از بيان تعريف چند معنايي به نقل ادله مخالفان و موافقان چند معنايي پرداخته شد و ادله مخالف را مورد تحليل قرار داده و با استناد به آيات قرآن و روايات نظريه موافقان چند معنايي در قرآن كريم تاكيد و از آيات قرآن، روايات معصومين، دلايل ادبي ،تمايز كلام الهي و بشري و زبان تركيبي قرآن كريم به عنوان دلايل اثبات آن نام برده شد .يافته‌ها و دستاوردهاي پژوهش نشانگر آن است كه چند معنايي از مباحث مهم زبانشناسي در زمينه‌ معناشناسي مي‌باشد ،علاوه بر آنكه در صورت اثبات چند معنايي در قرآن كريم يكي ديگر از ابعاد اعجازي قرآن كريم حقانيت آن روشن مي‌گردد.